ارزش فعلی خالص (NPV) در یک دوره زمانی، نشان‌دهنده‌ی میزان تفاوت مابین ارزش فعلی جریان‌های نقدی ورودی و ارزش فعلی جریان‌های نقدی خروجی است. سرمایه‌گذاران از NPV جهت برنامه‌ریزی برای بودجه‌بندی سرمایه و همچنین تجزیه‌وتحلیل میزان سودآوری یک پروژه خاص استفاده می‌کنند. این ارزش نتیجه محاسباتی است که برای به دست آوردن ارزش امروزی یک جریان آتی از پرداخت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که به سرمایه‌گذاری علاقه‌مند بوده و دوست دارید در این باره اطلاعات بیشتری کسب کنید، به شما پیشنهاد می‌کنیم تا آخر این مقاله همراه ما باشید.
ارزش فعلی خالص بیان کننده چیست؟
در بخش فوق یک تعریف کلی از ارزش خالص فعلی را بیان نمودیم؛ اما تعریف این اصطلاح بسیار گسترده‌تر از چیزی است که در فوق آورده‌ایم؛ بنابراین اجازه دهید در این بخش به بررسی دقیق‌تر ارزش خالص فعلی بپردازیم.ارزش زمانی پول توسط NPV محاسبه می‌شود؛ همچنین از این ارزش می‌توان برای مقایسه نمودن سرمایه‌گذاری‌های جایگزین مشابه استفاده کرد. ارزش فعلی خالص وابسته به نرخ تنزیل است که امکان دارد از هزینه‌های سرمایه مورد نیاز جهت سرمایه‌گذاری حاصل شود. سرمایه‌گذاران باید از هر پروژه یا سرمایه‌گذاری که طبق محاسبات، ارزش فعلی خالص آن منفی است، اجتناب کنند. یکی از عمده اشکالاتی که در تحلیل NPVوجود دارد این است که در مورد رویدادهای آینده، مفروضاتی را در نظر می‌گیرد که شاید قابل اعتماد نباشند.
به عبارت دیگر، ارزیابی سودآوری یک سرمایه‌گذاری معین بر اساس اینکه ارزش یک دلار در آینده، با ارزش یک دلار امروز برابر نیست، همان هدف محاسبات ارزش فعلی خالص است. همان‌طور که همه ما می‌دانیم به دلیل تورم، پول در طول زمان ارزش خود را از دست می‌دهد؛ بنابراین برای یک برنامه‌ریزی بلندمدت، محاسبه ارزش خالص فعلی ضروری است. با این تفسیر مثلاً می‌توان با سرمایه‌گذاری یک دلار در امروز، یک بازدهی کسب کرد که ارزش آتی آن به احتمال زیاد بیشتر از کسب یک دلار در آینده باشد. در ارزش فعلی، تعیین می‌شود که ارزش فعلی جریانات نقدی از هزینه اول سرمایه‌گذاری، بیشتر است.
در فرمول NPV، عنصر نرخ تنزیل، وظیفه تنزیل فرمول جریان‌های نقدی آتی به ارزش فعلی آن‌ها را بر عهده دارد. اگر از مجموع جریان‌های نقدی، هزینه اولیه سرمایه‌گذاری را کسر کنیم و عدد به‌دست آمده در روز جاری مثبت باشد، سرمایه‌گذاری ارزشمند است. مثلاً یک سرمایه‌گذار می‌تواند انتخاب کند که ۱۰۰ دلار را الان دریافت کند یا یک سال بعد. شاید اغلب سرمایه‌گذاران حاضر نباشند که دریافت این مبلغ را به تعویق بیندازند. حال این سؤال را طور دیگر مطرح می‌کنیم. به نظر شما، یک فرد بین ۱۰۰ دلار امروز و ۱۰۵ دلار یک سال بعد کدام را انتخاب می‌کند؟ در اینجا شاید ممکن است برای یک سال، نرخ بازده ۵ درصدی، برای سرمایه‌گذار، ارزشمند باشد مگر اینکه در یک سرمایه‌گذاری دیگر، میزان این نرخ در مدت زمان مشابه، بیشتر باشد.
ارزش فعلی خالص مثبت و منفی
عدد مثبت در محاسبات NPV نشان دهنده این است که سود حاصل از سرمایه‌گذاری در یک پروژه، از هزینه‌هایی که برای آن در امروز شده، بیشتر خواهد بود؛ پس سرمایه‌گذاری با ارزش خالص فعلی مثبت، برای فرد سودآور خواهد بود. در نقطه مقابل ارزش خالص فعلی مثبت، NPV منفی قرار دارد که سرمایه‌گذاری با آن، زیان خالص را به همراه خواهد داشت. این مفهوم همان مبنای قانون ارزش خالص فعلی است که بیان می‌کند تنها با ارزش خالص فعلی مثبت اقدام به سرمایه‌گذاری نمایید.
چگونگی استفاده از ارزش خالص فعلی توسط شرکت ها
ارزش پول در زمان آینده به دلیل تورم‌های به وجود آمده و به وجود آمدن برخی از روش‌های سرمایه‌گذاری نوین، رفته‌رفته بیشتر می‌شود. ممکن است یک سرمایه‌گذار تمایل داشته باشد که برای دریافت ۵% اضافی یک سال صبر کند، اما برای بقیه سرمایه‌گذاران این ممکن است قابل‌قبول نباشد. در این حالت ۵% همان نرخ تنزیل است که بسته به نوع سرمایه‌گذار متفاوت خواهد بود.
امکان دارد یک شرکت با استفاده از بازده مورد انتظار پروژه‌های دیگر با سطح ریسک‌های مشابه یا هزینه استقراض پول مورد نیاز برای تأمین مالی پروژه، نرخ تنزیل را تعیین کند. به‌عنوان نمونه ممکن است یک شرکت از پروژه‌ای انتظار داشته باشد که در هر سال با ۱۰ درصد بازده همراه باشد، در حالیکه ۱۲ درصد هزینه تأمین مالی آن باشد یا یک پروژه جایگزین وجود داشته باشد که در آن بازده سالانه ۱۴ درصد باشد و با این حال باز از آن اجتناب نماید.
حال تصور کنید که یک شرکت قادر است در یک سری تجهیزاتی سرمایه‌گذاری کند که هزینه مورد نیاز برای آن یک میلیون دلار است و نیز انتظار می‌رود که در مدت پنج سال حدود ۲۵ هزار دلار ماهیانه درآمد داشته باشد. این شرکت برای خرید تجهیزات، سرمایه موجود را در اختیار دارد و می‌تواند آن را به‌طور جایگزین در بازار سهام، با بازده مورد انتظار سالانه ۸ درصد سرمایه‌گذاری کند. همچنین احساس مدیران بر این است که خریداری تجهیزات یا سرمایه‌گذاری در سهام دارای ریسک‌های مشابهی است.
مراحل محاسبه ارزش فعلی خالص
حال که تقریباً متوجه شدید شرکت‌ها از محاسبه NPV چگونه در تصمیم‌گیری‌های خود استفاده می‌کنند، در این بخش لازم دانستیم مراحل محاسبه آن را نیز برای درک بهتر شما عزیزان بیان کنیم. مراحل کلیدی که برای محاسبه ارزش فعلی خالص وجود دارند، شامل دو مرحله است که در زیر آورده‌ایم.
مرحله اول محاسبه: NPV سرمایه‌گذاری اولیه
از آنجایی که هزینه‌ها باید قبل از سرمایه‌گذاری پرداخت شوند، اولین مرحله برای محاسبه ارزش خالص فعلی، تعیین کردن جریانات نقدی است که باید در محاسبات مدنظر قرار گرفته شوند. برای تعیین این هزینه‌ها دیگر نیاز به محاسبه زمان سپری شده نیست؛ پس خروجی چندمیلیونی امروز دیگر نیازی به تنزیل ندارد.
شناسایی تعداد دوره‌ها :(t)انتظار بر این است که به صورت ماهانه تجهیزات، جریان نقدی ایجاد کند و مثلاً دوام آن نیز به مدت پنج سال باشد، به این معنا که در محاسبه، ۶۰ دوره و ۶۰ جریان نقدی گنجانده شده است.
تعیین نرخ تنزیل: انتظار بر این است که ۸ درصد در سال از طریق سرمایه‌گذاری پرداخت شود؛ با این حال، از آنجایی که یک جریان ماهانه توسط تجهیزات از جریان‌های نقدی ایجاد می‌شود، باید نرخ تنزیل سالانه تبدیل به نرخ دوره‌ای یا ماهانه شود.
مرحله دوم: NPV جریان های نقدی آتی
فرض کنید در پایان ماه جریان‌های نقدی ماهانه دست می‌آیند و دقیقاً یک ماه پس از خرید تجهیزات، اولین پرداخت انجام می‌شود. این یک پرداخت آینده محسوب می‌شود؛ بنابراین باید تنظیم آن برای ارزش زمانی پول باشد. این محاسبه می‌تواند توسط یک سرمایه‌گذار به راحتی با اکسل یا ماشین‌حساب انجام شود.
محدودیت های ارزش فعلی خالص
سنجیدن سودآوری سرمایه‌گذاری از طریق NPV به‌شدت به تخمین‌ها و فرضیات متکی است؛ بنابراین امکان این زیاد است که محاسبات با خطا مواجه شوند، چون برای خطا فضای قابل توجهی وجود دارد. عوامل تخمینی شامل بازده پیش‌بینی شده، هزینه‌های سرمایه‌گذاری و نرخ تنزیل است. همچنین امکان دارد که یک پروژه به هزینه‌های پیش‌بینی نشده‌ای نیاز داشته باشد.
تفاوت ارزش فعلی خالص با دوره باز پرداخت
یک جایگزین ساده برای ارزش خالص فعلی، دوره با زپرداخت یا “روش با زپرداخت” است. توسط روش باز پرداخت محاسبه می‌شود که برگرداندن سرمایه اولیه چقدر طول می‌کشد. برای این روش اشکالی که وجود دارد این است که ارزش زمانی پول در محاسبات آن مد نظر قرار داده نمی‌شود. از همین رو، برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، دوره‌های بازپرداختی که محاسبه می‌شوند، برای عدم دقت پتانسیل بیشتری دارند.
علاوه بر موارد فوق، دوره بازپرداخت، به‌شدت به مدت زمان لازم برای بازگرداندن هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه محدود شده است؛ بنابراین امکان این وجود دارد که تغییرات شدیدی در نرخ بازده سرمایه‌گذاری ایجاد شود. همچنین مقایسه با بهره‌گیری از دوره‌های بازپرداخت، سودآوری بلندمدت سرمایه‌گذاری‌های جایگزین را مورد محاسبه قرار نمی‌دهد.
اشتباهات رایج در استفاده از NPV
ریسک مربوط به نرخ تنزیل، اولین مورد، از اشتباهات رایج در استفاده از ارزش فعلی خالص است. شما برای محاسبه بازدهی آینده، از نرخ امروز استفاده می‌کنید؛ بنابراین احتمال این وجود دارد که مثلاً نرخ‌های بهره در سال چهارم پروژه، افزایش پیدا کند و موجب بالا رفتن هزینه وجوه شود. این یعنی برای آن سال مدنظر، بازدهی شما، از آنچه که در ابتدا تصور می‌کردید، دارای ارزش کمتری خواهد بود.
دومین مورد از اشتباهات این است که در مورد مقدار بازدهی پیش‌بینی شده برای پروژه، بیشتر افراد، بسیار خوش‌بینانه عمل می‌کنند و مقدار بازده را مثبت در نظر می‌گیرند. هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه، سومین مورد از جمله اشتباهات رایج است. اگر روی تجهیزات برچسب قیمت مشخص شده باشد، دیگر ریسکی وجود ندارد، ولی در غیر این صورت امکان دارد رقم‌های متفاوتی به دست آید.
به مثال زیر توجه کنید:
برای شروع سرمایه‌گذاری در پروژه الف ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه اولیه نیاز است و انتظار می‌رود به ترتیب برای سال‌های اول و دوم، سودی معادل ۵۰ میلیون و ۷۰ میلیون، این پروژه محقق سازد؛ همچنین ۱۰ درصد هم سود بازگرداندن وجه (نرخ تنزیل) است. آنگاه فرمول محاسبه NPV به شکل ذیل خواهد بود:
ارزش خالص فعلی به دست آمده در این مثال ۳ میلیون و ۳۳۰ هزار و ۷۸۴ تومان است؛ بنابراین، این پروژه برای سرمایه‌گذاری ارزش دارد و در صورت قبول، سود قابل‌توجهی نصیب شرکت خواهد شد.
سخن پایانی با وانیکس
در این مقاله از وبلاگ وانیکس سعی کردیم تمام نکات مربوط به ارزش خالص فعلی یا NPV را برای شما بیان کنیم. همانگونه که با خواندن این مقاله دریافتید به‌طور خلاصه ارزش فعلی خالص، تفاوت میزان هزینه سرمایه‌گذاری و بازده سود آن سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد. اگر پروژه‌ای در دست داشته باشید که ارزش فعلی خالص آن بزرگتر از صفر باشد، آن پروژه باید انجام پذیرد. در صورتی که عدد به دست آمده در محاسبه ارزش خالص فعلی مساوی یا کمتر از صفر باشد پیشنهاد مشاوران مالی این است که آن پروژه رد شود.
همچنین شما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار باید در نظر داشته باشید که برای انتخاب یک پروژه و مقایسه آن با سایر پروژه‌ها، فقط محاسبه ارزش خالص فعلی کافی نبوده و باید سایر عوامل تأثیرگذار نیز در نظر گرفته شود.
در پایان امیدواریم خواندن این مقاله برایتان مفید واقع شده باشد. دقت داشته باشید که برای یک سرمایه‌گذاری موفق، فقط خواندن مقالات مرتبط کافی نبوده و فرد باید در این حیطه از مشاوران و باتجربگان کمک بگیرد. شرکت تجاری وانیکس با داشتن کادری مجرب و آشنا به مسائل اقتصادی می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.
