این‌ها تنها بخشی از مفهوم اقتصاد اشتراکی را مطرح می‌کنند. در این مطلب از سری مقالات وانیکس، به تعریف این مبحث پرداخته و اهمیت و آینده آن را بازگو می‌کنیم. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا به پرسش‌های شما در این حیطه پاسخ دهیم.
اقتصاد اشتراکی چیست؟
در تعریف کلی اقتصاد اشتراکی می‌توان بیان کرد، یکی از انواع سیستم اقتصادی است که در آن خدمات و سرمایه بین افراد مخصوص و معمولاً در پلتفرم آنلاین، تقسیم می‌گردد. آتیلا مارتون، استاد دیجیتال‌سازی در دانشکده بازرگانی کپنهاگ، این مفهوم را به ۳ دسته مجزا تقسیم کرده است:
- اقتصاد اشتراکی حقیقی
اولین قدم این اقتصاد، تحت عنوان اقتصاد اشتراکی حقیقی مطرح می‌شود که ساده‌ترین شکل خود را دارا می‌باشد. مثلاً ویکی‌پدیا، پلتفرمی فراهم کرده است که کاربران می‌توانند در آن مشارکت کنند و دانش خود را به اشتراک بگذارند.
- هدیه دادن
دومین قدم با عنوان هدیه دادن مشخص می‌گردد. شما در واقع یک محصول یا خدمت مانند کیک تولد را به اشتراک می‌گذارید، به این امید که افراد دیگر پاسخ متقابل بدهند. از همان روزهای آغازین اینترنت و جنبش منبع‌باز (Open source) که برنامه‌نویسان آزادانه کدنویسی‌های خود را در دسترس دیگران قرار می‌دادند، این مفهوم رشد کرد و امروزه طرفداران بسیاری دارد.
- اقتصاد شبه اشتراکی
در قدم سوم با مفهوم اقتصاد شبه اشتراکی سروکار داریم و بهترین توصیف اقتصاد اشتراکی یعنی درآمدزایی از اقتصاد غیررسمی. برای مثال معاملات کوچک و آزاد مثلاً تاکسی‌های اینترنتی یا فروش غذای خیابانی.
مفهوم ساده اقتصاد اشتراکی
جوامع بشری از دیرباز دارایی‌های خود را به اشتراک گذاشته‌اند، با گسترش اینترنت، راه برای اشتراک دارایی‌ها هموارتر و آسان‌تر شده است. اقتصاد مشارکتی باعث می‌شود، افراد با کمک دارایی‌های کم استفاده، درآمد کسب نمایند. برای مثال با اجاره دادن سوییت‌های بلااستفاده، تحت عنوان دارایی فیزیکی، می‌توان درآمد کسب کرد. همچنین از وسایل نقلیه بدون استفاده می‌توان از طریق اشتراک‌گذاری در تاکسی‌های اینترنتی به بهترین نحو استفاده کرده و بخشی از هزینه‌های مایحتاج را تأمین نمود. برخی سایت‌ها از قبیل سایت Airbnb که نوعی سرویس اشتراک‌گذاری اقامتگاه است، در آن افراد با اجاره دادن خانه‌های خالی، با دریافت هزینه کمتر از هتل، صاحب سرمایه می‌شوند.
آینده اقتصاد اشتراکی چیست؟
برای ثمربخش بودن اقتصاد مشارکتی و کسب درآمد بیشتر از این طریق، باید از فناوری و هوش مصنوعی کمک گرفت. امروز مشاهده می‌کنیم که پلتفرم‌ها در حال گسترش و به‌روزرسانی خدماتشان هستند. مثلاً شرکت Airbnb که در بخش قبلی درباره آن توضیحاتی مطرح شد، روزبه‌روز در حال گسترش همکاری خود با صنایع گردشگری محلی است.اگر برنامه‌های شرکت معروف Uber را برسی کنید، مشاهده می‌کنید که همواره در حال جمع‌آوری اطلاعات درباره شیوه‌های بهبود و آپدیت کسب‌وکار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد این اقتصاد، نسبت به سال‌های گذشته تکامل یافته و نیز پیشرفت‌های فراوانی داشته است. در ادامه بحث، این قسمت را به معرفی پلتفرم‌های متعدد اقتصاد اشتراکی اختصاص داده‌ایم:
- همکاری اشتراکی: شرکت‌هایی وجود دارند که بستر مناسبی برای افراد کارآفرین، فریلنسرها و کارمندان دورکار فراهم آورده‌اند.
- وام‌دهی همتا به همتا: برخی نهادها هستند که با نرخ کمتر از وام‌های سنتی به افراد وام پرداخت می‌نمایند.
- فریلنسری: سایت‌هایی وجود دارند که برای اکثر مشاغل، واسطه شده و بین افراد کارفرما و فریلنسر واسطه قرار می‌گیرند.
- برخی سایت‌ها که به افراد امکان می‌دهند، لباس‌های خود را به اشتراک بگذارند تا خریدوفروش یا اجاره لباس در آن‌ها صورت بگیرد.
هرچند بسیاری از بسترهای اشتراک‌گذاری، برنامه‌های خوبی برای کنترل مصرف‌گرایی، یا تولید زباله و آلودگی هوا یا حفظ محیط زیست برای آیندگان دارند، اما سؤالی که برای برخی از افراد به وجود می‌آید این است که ضرر یا منفعت این خدمات برای آیندگان چیست؟
مثلاً بسترهایی که برای اشتراک‌گذاری لباس وجود دارند، افراد را به خرید بیش از حد معمول لباس تشویق می‌کنند و باعث مصرف‌گرایی در سطح جهانی می‌شوند که این اعمال در درازمدت، تخریب محیط زیست را در پی دارند. یا برخی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اشتراک سفر، باعث کاهش درآمد آژانس‌های محلی شده‌اند. همچنین فروشگاه‌های بزرگ آنلاین، باعث کاهش کسب‌وکارهای محلی شده و باعث کاهش درآمد دارندگان این کسب‌وکارها می‌گردند.
مزایای اقتصاد مشارکتی
همان‌طور که می‌دانید این اقتصاد فرصت‌های رشد فراوانی برای آینده دارد؛ در ادامه بحث به مزایا این اقتصاد خواهیم پرداخت. برخی از این مزایا عبارت‌اند از:
- اجاره و دسترسی راحت به موارد دلخواه: می‌توانید به‌راحتی به چیزهای دلخواهتان دسترسی پیدا کرده و از آن‌ها لذت ببرید. برای مثال اجاره اتومبیل، ویلا یا موارد دیگر، باعث می‌شود با سرمایه کمتر و هزینه معقول اما موقت این موارد را در دسترس داشته باشید.
- انعطاف‌پذیری: کارکردن با اقتصاد مشارکتی بسیار انعطاف‌پذیر است. شما می‌توانید ساعات کاری، محصولات و خدمات خود را مدیریت کرده و به ارائه خدمات و کسب درآمد بپردازید.
- خدمات مقرون‌به‌صرفه: اقتصاد شراکتی باعث مقرون‌به‌صرفه شدن محصولات و خدمات می‌گردد. مثلاً تاکسی‌های اینترنتی، اجاره اتومبیل، ویلا یا حتی نگهداری از حیوانات خانگی.
- افزایش ارزش: یکی دیگر از مزایای این اقتصاد ارزش بخشیدن به اقلامی است که مدتی کاربرد نداشته و از آن استفاده‌ای نشده است. مثلاً درصورتیکه اتومبیل دومی دارید و به‌ندرت با آن رانندگی می‌کنید، کرایه دادن آن می‌تواند سرمایه قابل‌توجهی را برایتان جذب کند.
سخن پایانی با وانیکس
اقتصاد اشتراکی پدیده‌ای جدیدی است که با استفاده از اینترنت و بستر آنلاین، فضایی برای وام‌دهی همتا به همتا (peer-to-peer lending) و خریدوفروش فراهم می‌کند. پیشرفت سریع این نوع اقتصاد، باعث تغییر روش دسترسی کاربران به کالا و خدمات گوناگون شده و فرصت‌های شغلی و امور تجاری بسیاری را برای کاربران ایجاد کرده است.
امیدواریم خواندن این مقاله از وانیکس برایتان مفید واقع شده باشد. سعی کادر مجموعه وانیکس در این است که شما را با مفاهیم اقتصادی و کاربردهای آن آشنا نموده و راهگشای مشکلات شما عزیزان باشند. همچنین در صورت داشتن هرگونه سؤال و ابهامی می‌توانید با مشاوران خبره ما در ارتباط باشید.
