این اصطلاح به معنی آن دسته از دارایی‌های یک مؤسسه یا شرکت است که قابلیت نقدشوندگی دارند و همچنین در پروسه‌های تولید کالا یا ارائهٔ خدمات به کار گرفته شده و قسمتی از دارایی‌های شرکت محسوب می‌شوند. در این مقاله از وبلاگ وانیکس می‌خواهیم همه مفاهیم مرتبط به سرمایه در گردش را بررسی نموده و نحوه محاسبه و دلایل اهمیت آن را بیان نماییم. پس اگر دوست دارید در کسبوکار خود دچار سودآوری شوید، پیشنهاد می‌کنیم هرگز این مقاله را از دست ندهید.
تعریف سرمایه در گردش
ابتدای مقاله‌مان را می‌خواهیم با تعریف کلی از Working Capital شروع کنیم. درست است که در بخش فوق نیز اشاره‌ای به تعریف این اصطلاح پرکاربرد داشته‌ایم اما این تعریف بسیار گسترده‌تر از موارد آورده شده در بالا است. درواقع می‌توان گفت نام دیگر پول، سرمایه است و سرمایه در گردش نیز به میزان پولی اطلاق می‌شود که به‌صورت روزانه برای امور شرکت خرج می‌شود. در حقیقت این‌گونه نیز می‌توان بیان کرد که آن پولی که مدیر شرکت با آن کار می‌کند همان Working Capital است. از منظر مالی، تفاوت‌های میان سرمایه در گردش و سرمایه‌ی فعلی و بدهی جاری وجود دارد؛ آن میزان پولی از شرکت که در بانک قرار داده‌شده و در صورت نیاز می‌تواند فوراً به وجه نقد تبدیل شود همان Working Capital شرکت است.
در ابعاد وسیع‌تر نیز می‌توان این‌گونه گفت که Working Capital، درواقع به‌عنوان دماسنج سلامت مالی شرکت‌ها عمل می‌کند. هرچه میان دارایی‌های شما و بدهی‌های کوتاه‌مدت شرکتتان فاصله کمتر باشد، نشانگر کسبوکار سالم است؛ نقض این حالت زمانی است که میزان سرمایه‌های شرکت از بدهی‌های آن کمتر شود که این بدان معنی هست که در آن شرکت گردش سرمایه منفی وجود داشته و احتمال ورشکستگی آن زیاد است.
دلایل مهم بودن سرمایه در گردش
در ارزیابی جریان مالی و بهره‌وری و سلامت کلی کسبوکار، سرمایه در گردش، معیاری مرسوم به‌حساب می‌آید؛ چراکه در مفهوم Working Capital موارد این‌چنینی نهفته است: حساب‌های دریافتنی، وجه نقد شرکت، میزان بدهی سالانه، حساب‌های پرداختنی و دیگر حساب‌های کوتاه‌مدت. ازطرف‌دیگر سرمایه در حال گردش به معنای مدیریت خلاقانه، فعالیت‌های شرکت، مدیریت بدهی، درآمد و پرداخت به تأمین‌کنندگان نیز هست. مثبت بودن به معنی این هست که شرکت قادر به پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود دراسرع وقت است؛ منفی بودن سرمایه در حال گردش نیز حاکی از این است که شرکت در پرداخت دیون کوتاه‌مدت خود ناتوان است. کارشناسان همواره به کاهش Working Capital شرکت حساس‌اند، زیرا این اتفاق نشان از افزایش بدهیها و هزینه‌های شرکت دارد؛ بنابراین شرکت برای مقابله با این امر باید برای حفظ یا افزایش میزان فروش سخت تلاش کند. همچنین در اکثر موارد، امکان پرداخت سریع صورت‌حساب‌ها وجود ندارد و یا شرکت بستانکاری خود را به‌کندی دریافت می‌کند. این در حالی است که افزایش یافتن میزان سرمایه در گردش شرکت، یک نشانه‌ی مثبت به شمار می‌رود و دقیقاً برعکس تمام موارد گفته شده در بالا را نشان می‌دهد. برای ارزیابی سرمایه در حال گردش، راه‌های بسیاری وجود دارد که ازجمله آن می‌توان به نرخ حساب‌های بستانکاری، نرخ تغییرات صورت دارایی‌های شرکت، نسبت سرمایه، نسبت جاری و حساب‌های پرداختنی اشاره نمود.
از جمله کاربردهای سرمایه در گردش
یکی از کاربردهای بسیار مهم Working Capital، در لیست دارایی و موجودی شرکت نمایان می‌شود. فهرست دارایی‌های بلندبالاتر برای شرکت‌ها، یعنی تقویت سرمایه در حال گردش آن شرکت. وقتی این سرمایه به طرز درستی مدیریت نشود، امکان این وجود دارد که شرکت یا کسبوکار برای توسعه‌ی برنامه‌های خود، بدون در اختیار داشتن نقدینگی لازم از سرمایه در گردش شرکت استفاده نماید. در این حالت اگر بازدهی و سوددهی برنامه‌های شرکت، به‌سرعت انجام نشود، شرکت با یکسری مشکلات جدی مواجه شده و بدهی‌های آن به‌سرعت افزایش پیدا خواهند کرد. این شرایط وقتی پیش می‌آید که کسبوکار به‌جای اینکه برای اجرای طرح، سرمایه‌گذار مناسب پیدا کند، از وجه نقد برای هر کاری استفاده می‌کند که در کسبوکار مسئله‌ی مثبتی تلقی نمی‌شود؛ چراکه استفاده از وجه نقد را باید برای مصارف مهم دیگری گذاشت.
درنتیجه به‌واسطه‌ی کاهش یافتن Working Capital شرکت، قبل از رسیدن به سوددهی، بسیاری از کسب‌وکارها ورشکست می‌شوند. البته اگر شرکت‌ها نسبت به مدیریت هزینه‌های خود اقدام کنند، از قرار گرفتن در چنین شرایطی، حتی‌الامکان جلوگیری می‌شود. به‌طورکلی، کارشناسان معتقدند، میزان و زمان جریان نقدینگی کسبوکار، نشان از توانایی آن شرکت در عمل به تعهدات خود در سررسید پرداخت دیون دارد؛ فرمول سرمایه در حال گردش به این شکل است که شرکت قادر باشد برای پرداخت بدهی‌های جاری، بین دارایی‌های جاری تعادل برقرار کند که البته این معادله همیشه برقرار نیست؛ چون برای پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان و انجام کار‌های شرکت، همواره بخشی از نقدینگی موردنیاز است. یکی دیگر از موارد دیگر برهم زننده مفروضات مربوط به Working Capital، تصور اشتباه درباره وصول کردن لحظه‌ای حساب‌های دریافتنی از بدهکاران شرکت است، ولی در عمل ثابت شده که در بسیاری از شرکت‌ها این‌گونه نیست.
کسب و کارهایی که به سرمایه در گردش زیاد نیاز دارند
به طور معمول آن دسته از کسب‌وکارهایی که به‌صورت زنجیره‌ای به هم وابسته هستند یا برخی از کسب‌وکارهای فصلی، به سرمایه در گردش بیشتری، نسبت به کسب‌وکارهای سالانه احتیاج دارند. لازم است در این‌گونه کسب‌وکارها، مدیران در موعد مقرر بدهیها را پرداخت کنند، چه مواقع فعالیت شرکت و چه مواقعی که شرکت هیچ‌گونه فعالیتی نداشته باشد؛ درهرصورت باید این بدهیها پرداخت شوند؛ از همین رو هر چه که شرکت در بانک وجه نقد بیشتری داشته باشد بهتر است. به‌عنوان نمونه اگر محصولات شرکتی در تابستان مشتریان زیادی داشته باشند و در زمستان دچار رکود فصلی قرار بگیرند. برای ادامه کسبوکار در فصول سرد، مدیر این شرکت مجبور می‌شود که به میزان بیشتری از سرمایه در حال گردش استفاده کند.
نکته دیگر اینکه در صنایع مختلف، Working Capital استاندارد باهم متفاوت هستند. برخی از صنایع، دارای تجهیزات گران‌‌قیمتی بوده و یا از شیوه‌های درآمدزایی متفاوت‌تری استفاده می‌نمایند؛ این‌گونه شرکت‌ها با توجه به شرایطشان، لازم است رویکردی متفاوت در بهره‌گیری از سرمایه در گردش خود داشته باشند. برای ساده‌تر کردن پرداخت هزینه‌های نقدی، این کسب‌وکارها باید راهی بیابند که علاوه بر ثابت نگه‌داشتن Working Capital شرکت، هزینه جاری زیادی نیز به دنبال نداشته باشد. برای همین است که مقایسه نمودن سرمایه در حال گردش فقط در کسب‌وکارهای مشابه در یک صنعت دارای معنا می‌شود. در هر صنعت این مقایسه نیز با توجه به نرخ استاندارد آن صنعت، مورد ارزیابی واقع می‌شود.
یکی دیگر از عمده مزیت‌‌های که مقایسه این مفهوم دارد، پیش‌بینی بحران‌های مالی است که شرکت امکان روبه شدن با آن‌ها را دارد؛ زیرا حتی اگر منابع مالی یک شرکت بسیار ثابت باشد، احتمال ورشکستگی آن در مواقعی که نتواند دیون خود را پرداخت کند، وجود خواهد داشت.
فرمول محاسبه سرمایه در گردش
حال که با مفهوم Working Capital به‌طور جامعه آشنا شدید، شاید برایتان جای سؤال باشد که این مفهوم چگونه موردمحاسبه قرار می‌گیرد؟ برای پاسخ به این سؤال، در ادامه نحوه و موارد مؤثر در محاسبه آن را بیان نموده‌ایم.
فرمولی که برای محاسبه سرمایه در گردش وجود دارد، بسیار ساده است. این فرمول با کم کردن بدهی‌های جاری یک کسبوکار از دارایی‌های جاری آن، قابل محاسبه می‌شود.
سرمایه در گردش خالص=دارایی‌های جاری–بدهی‌های جاری
یکی از موارد دخیل در فرمول فوق، دارایی‌های جاری است؛ پس باید با مفهوم این دارایی‌ها برای انجام محاسبات صحیح و درک آن، آشنا شویم. دارایی‌های جاری، آن دسته از دارایی‌هایی هستند که در دوره مالی مدنظر شرکت و یا طی سال مالی جاری، به‌صورت منطقی و معقول و نه بدبینانه یا خوش‌بینانه، قابلیت تبدیل به پول نقد را دارند.
پول، به‌طورقطع، جزو دارایی‌های جاری محسوب می‌شود. همچنین علاوه بر پول، آن دسته از سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدتی که قابلیت فروش و تبدیل به نقدینگی را دارا هستند هم ازجمله دارایی‌های جاری به شمار می‌روند. حتی محصولات موجود در انبار هم، وقتی‌که می‌توانند در مدت‌زمان کوتاهی به فروش رسیده و تبدیل به پول نقد شوند، در دسته این دارایی‌ها قرار می‌گیرند.
حساب‌های دریافتی، نوع دیگر از دارایی‌های جاری هستند. حساب‌های دریافتی آن دسته از مطالباتی هستند که امکان این را دارند در مدت‌زمان کوتاه به پول نقد تبدیل شوند، در حالی که اسناد تجاری دقیقی از آن‌ها نیز حتی ممکن است در دست نباشد. منظور از بدهی‌های جاری نیز همان تعهدات مالی شرکت است که در طول سال باید آن‌ها را اجرایی کند.
سخن پایانی با وانیکس
در این مقاله از سری مقالات اقتصادی وانیکس اشاره کردیم که برای اداره یک کسبوکار، از مفاهیم مهم حسابداری، سرمایه در گردش است که از کم کردن بدهی‌های جاری یک کسبوکار از دارایی‌های جاری آن حاصل می‌شود. همچنین در تعریفی ساده‌تر هم این‌گونه گفتیم که پول، نام دیگر سرمایه، است و آن پولی که صرف امور روزانه شرکت می‌شود، همان Working Capital است.
درنهایت امیدواریم، خواندن این مقاله برایتان مفید واقع شده باشد، سعی تیم تولید محتوای شرکت وانیکس این است که شما را با مسائل مهم اقتصادی آشنا نماید و در پیشرفت شما در این حیطه سهیم باشد. اگر سؤال و یا پیشنهادی در این حوزه داشتید می‌توانید به‌طور مستقیم با مشاوران ما ارتباط برقرار نمایید.
