کلمه حرکت گله‌ای یا herd behavior به رخدادی اشاره دارد که در آن عوام از تیم‌هایی متصل و اعمال دیگران، با این فرض که افراد دیگر قبلاً تحقیقات خود را انجام داده‌اند پیروی می‌کنند. حرکات گله در همه جنبه‌های جامعه مرسوم است، حتی در بخش مالی، جایی که سرمایه‌گذاران به‌جای تکیه بر تجزیه‌وتحلیل خود، آنچه را که سرمایه‌گذاران دیگر انجام می‌دهند پیروی می‌کنند. در این مقاله از وبلاگ وانیکس، به بررسی بیشتر این اصطلاح که herd behaviour یا حرکت گله‌ای چیست؟ می‌پردازیم.
تعریف herd behavior یا حرکت گله ای
در تعریف herd behaviour یا حرکت گله‌ای ، به زبانی ساده‌تر باید بگویم که رفتار گله‌ای در سهم‌ها به هر نوع شباهت رفتاری که بر اثر رویارویی انسان‌ها در مقابل یکدیگر اتفاق می‌افتد، گفته می‌شود. هرچند این رفتار در بازارهای مالی به شکلی شایع‌تر و عمدتاً با آثار منفی بیشتر دیده شده است.
حرکت گله ای در بورس به چه صورت است؟
حال که دانستید herd behaviour یا حرکت گله‌ای چیست، در این بخش درباره چگونگی وضعیت حرکت گله‌ای در بورس صحبت خواهیم کرد. حرکت گله‌ای در بسیاری از بخش‌های زندگی انسان دیده می‌شود و بازارهای مالی نیز از این قاعده جدا نیستند. قطعاً همیشه شاهد آن بوده‌اید که عده‌ای از سهام‌داران به خرید سهام اقدام کرده و تعداد زیادی از افراد بدون تحلیل و بررسی لازم به پیروی از این افراد، در صف خرید سهم مورد نظر قرار می‌گیرند.
البته بالعکس بودن این قضیه نیز صدق می‌کند. امکان دارد انسان‌هایی صف‌های خرید یا فروش نمادی را مشاهده و بدون تحلیل، آن را ناشی از حرکت گله‌ای از روی ناآگاهی بدانند و در نتیجه تصمیم بگیرند برخلاف آن اتفاق اقدام نمایند. این کار سرمایه‌گذاران را در موقعیت خدشه‌پذیری قرار خواهد داد و ممکن است به ضرر آن‌ها منجر شود.
معامله گران چه زمانی به سمت حرکت گله ای کشیده می شوند؟
بازار بورس همواره در معرض انحطاط بوده و معمولاً در سال‌های گذشته رفتار عجیبی از خود بروز داده است. یک رشد غیرمترقبه و در پی آن ریزش شدید آن، اطمینان معامله گران نسبت به تجزیه‌وتحلیل خودشان از بین برده است؛ بنابراین در این حیطه دو دسته هستند که از حرکت گله‌ای استفاده می‌کنند؛ گروه اول، افرادی هستند که از سودهای بازار بورس چیزی به گوششان خورده است و وارد آن شده‌اند و حال قدرت تحلیل تکنیکال یا بنیادی را شامل نمی‌شوند؛ اما گروه دوم کسانی هستند که طی سختی‌های بازار، اطمینان خود را با تحلیل خودشان ازدست‌داده‌اند و به همین دلیل گرفتار ضررهای حرکت گله‌ای شده‌اند.
علت ایجاد رفتار گله ای چیست؟
پس از پاسخ به سؤال herd behaviour یا حرکت گله‌ای چیست؟ به سؤال مهم بعدی پاسخ می‌دهیم که علت ایجاد رفتار گله‌ای چیست؟ علت به‌وجودآمدن رفتار گله‌ای در بورس آسان است. بسیاری از سرمایه‌گذاران اطلاعات لازم برای تحلیل و بررسی سهام را نیافته‌اند. این گروه از سهام‌داران علاقه دارند تا به‌جای استفاده از روش‌های تحلیل، مثل تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال، هم‌جهت با اتفاق موجود در بازار حرکت کنند. تا آنجا که سرمایه‌گذاران باتجربه ممکن است باتوجه‌به شرایط، تصمیمات هیجانی بگیرند. این عمل صرفاً اختصاص ندارد به بازارهای مالی ایران و در تمام دنیا نمونه‌های مختلفی از این رفتار را خواهیم دید و تا کنون نیز مشاهده کرده‌ایم.
چگونه از رفتار گله ای اجتناب کنیم؟
مهم‌ترین دلایل بازدارنده برای حرکت گله‌ای، آموزش بورس و افزایش دانش در زمینه بازار‌ها مالی است. استفاده از روش‌های مختلف تحلیل در بورس مثل تحلیل تکنیکال، کمک شایانی در پیش‌بینی رفتار سهم خواهد کرد. البته یادگیری و یا ارتقای تسلط بر بازارهای مالی نیاز دارد که صرف زمان و هزینه صورت گیرد؛ بنابراین اگر فرصت یادگیری راهکارهای تحلیل و بررسی بازار سرمایه را نداشتید، راهکارهای غیرمستقیم سرمایه‌گذاری مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در نظر داشته باشید. علت دیگری که می‌تواند مانع سرمایه‌گذاران از بروز رفتارهای گله‌ای شود، کنترل‌کردن هیجانات است؛ زیرا رفتارهای احساسی و به‌دوراز منطق می‌توانند حتی معامله‌گران حرفه‌ای را نیز مورد اثرگذاری قرار بدهند و باعث افزایش زیان شوند.
معایب رفتار گله ای در بازار بورس
در ادامه مقاله herd behaviour یا حرکت گله‌ای چیست؟ به معایب این رفتار اشاره می‌کنیم. یکی از اصلی‌ترین معایب حرکت گله‌ای از رفتارهای هیجانی در بازارهای مالی که به‌طورکلی و اصولاً باید وابسته به استدلال، منطق، تحلیل و تفکر باشد، می‌توان اشاره کرد که اگر شما بارها از طریق همراهی‌کردن جمع به سود رسیده باشید امکان دارد به این رفتار گله‌ای ادامه دهید و در این صورت، در پایان با مبالغی بیشتر دچار ضرر و زیان خواهید شد.
فرضیه اصلی بازار بورس و سرمایه، این است که سرمایه‌گذاران بر پایه آگاهی، شناخت و منطق کار می‌کنند و این رفتارهای غیرمنطقی ریسک کاهش سرمایه را در بورس ارتقا می‌دهد. رفتار توده‌ای در بورس نه‌تنها در صف خرید؛ بلکه در صف فروش سهام هم مشاهده شده است و بسیاری از افراد بدون دقت به بازار، قدرت و پتانسیل رشد سهم مورد نظر و بدون تفکر و منطق، اقدام به فروش سهام خود باتوجه‌به رفتار جمع می‌کنند.
مزایا و نکات مثبت حرکت گله ای
رفتار گله‌ای (herd behavior) می‌تواند فوایدی نیز داشته باشد. بعد از اینکه به تعریف و معایب herd behavior اشاره کردیم و شما به‌طورکلی مفهوم این اصطلاح را متوجه شدید، اکنون به مزایای آن اشاره می‌کنیم.
این رفتار اجازه می‌دهد تا سرمایه‌گذاران تازه‌کار یا ناآگاه از تلاش و تحقیق دیگران سود ببرند. به‌عنوان‌مثال، سرمایه‌گذاری با شاخص منفعل، یک استراتژی از نوع گله‌ای است که بر تطابق ساده با عملکرد بازار گسترده‌تر تکیه دارد.
از سوی دیگر حرکت گله‌ای همچنین می‌تواند به معامله‌گر مبتدی این امکان را بدهد که ضررهای خود را سریع‌تر کم کند، زیرا اغلب بهتر است سهام خود را همراه با دیگران به فروش برسانند تا اینکه بخواهند به‌عنوان یک کیف، دارایی ضررده را نگهداری کنند.
حباب سرمایه گذاری چیست؟
یک اصطلاح مهم در بازارهای مالی که مرتبط با herd behaviour یا حرکت گله‌ای است ، حباب سرمایه‌گذاری می‌باشد. حباب سرمایه‌گذاری هنگامی اتفاق می‌افتد که رفتار پرشور بازار، باعث افزایش سریع قیمت دارایی شده و موجب بالاتر و فراتر رفتن از ارزش ذاتی آن شود. تا زمانی که مبلغ دارایی به میزانی فراتر از منطق اقتصادی برسد، حباب به شکل تورم و همچنان بزرگ شدن خود ادامه می‌دهد. در این مرحله از وجود حباب، افزایش بیشتر در هزینه دارایی، اغلب صرفاً مشروط به ادامه خرید توسط سرمایه‌گذاران با بالاترین قیمت است. وقتی سرمایه‌گذاران دیگر تمایلی به خرید در آن سطح قیمتی ندارند، حباب شروع به فروپاشی می‌کند. در بازارهای سوداگرانه، انفجار و فروپاشی حباب می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای را برانگیزد.
سخن پایانی
در آخر مقاله herd behaviour یا حرکت گله‌ای چیست؟ پیشنهاد می‌کنم که هرگز به سراغ حرکت گله‌ای و این مدل خرید در بورس نروید؛ شاید ابتدا نظرتان را جلب کند و یا حتی طرف مقابل خود را بزرگ و متشخص نشان دهد؛ اما این خرید شما را گرفتار خودش می‌کند و تمام سرمایه‌تان را می‌بلعد؛ پس حتماً سهم‌ها را با اعتمادبه‌نفس با تحلیل خودتان خریداری کنید و محتاج تحلیل دیگران نباشید.
در نهایت امیدواریم خواندن این مقاله از وبلاگ وانیکس در افزایش اطلاعات شما از این رفتار در بازارهای مالی، موثر واقع شود. شرکت وانیکس یک شرکت تجاری است که در زمینه واردات و صادرات کالا به کشورهای مختلف فعالیت می‌کند؛ تیم این شرکت به خوبی به مسائل اقتصادی آگاه بوده و می‌توانند شما را در زمینه‌های مالی و تجاری راهنمایی نمایند.
