در حقیقت تولید خالص داخلی همراه با تولید ناخالص داخلی و درآمد ناخالص ملی یعنی درآمد شخصی و قابل تصرف جزو شاخص‌های مهم رشد اقتصادی است که به صورت فصلی باید توسط دفتر تحلیل اقتصادی دولت مورد ارزیابی قرار گیرد. برای آشنایی بیشتر با این اصطلاح تا انتهای این مقاله از بخش آموزش اقتصادی وبلاگ وانیکس همراه شوید.
تولید خالص داخلی یعنی چه؟
NDP یا همان تولید خالص داخلی برخلاف تولید ناخالص داخلی، کاهش ارزش دارایی‌های ثابت مثل ساختمان، دفتر، رایانه، ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل را که در طی فرآیند ایجاد و تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد را نیز لحاظ می‌کند. به همین خاطر هم معیاری بهتری برای تولید در نظر گرفته می‌شود، با توجه به اینکه اخیرا ثابت شده که شاخص NDP با GDP متفاوت است؛ زیرا ترکیب سهام سرمایه بیشتربه سمت کالاهای سرمایه‌ای کوتاه‌مدت روانه می‌شود که ارزش آن‌ها به سرعت کاهش می‌یابد. البته در جامعه و کل، با توجه به اینکه مشخص کردن شاخص تولید خالص داخلی با یک سرمایه مصرفی ثابت، کار دشواری است، به همین خاطر عمدتا تولید ناخالص داخلی ترجیح داده می‌شود. شاخص تولید خالص داخلی دقیقا اندازه‌گیری سالانه تولید اقتصادی یک کشور است که با کسر کاهش ارزش تولید ناخالص داخلی محاسبه می‌شود. جالب است بدانید که افزایش میزان و نرخ NDP نشان‌دهنده سلامت اقتصادی یک کشور است و در مقابل کاهش آن برای هر کشوری رکود اقتصادی است.
NDP سرمایه‌ای را به حساب می‌آورد که در طول یک سال معمولا به شکل استهلاک مثلا خرابی مسکن، وسایل نقلیه یا ماشین آلات مصرفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استهلاک محاسبه شده اغلب به عنوان ذخیره سرمایه نیز نامیده می‌شود و نشان‌دهنده مقدار مورد نیاز برای جایگزینی آن دارایی‌های مستهلک است.
فرمول شاخص تولید خالص داخلی= تولید ناخالص داخلی – استهلاک
تفاوت تولید خالص و ناخالص داخلی
تولید ناخالص و خالص داخلی جزو شاخص‌های اقتصادی کلیدی یک جامعه هستند. هر دو نشان‌دهنده ارزش کل بازار کالاهای تولید شده در یک جامعه آن هم در بازه زمانی مشخص است، اما با این حال باز هم تفاوت‌هایی دارند. GDP ارزش کالاها و خدمات داخلی تمام و تولید شده در مرزهای یک کشور است. از طرفی تولید NDP یعنی کاهش ارزش دارایی‌های استفاده شده در حین تولید را مورد محاسبه قرار می‌دهد.معمولا برای تعیین اینکه وضعیت اقتصاد یک کشور خوب است یا خیر از شاخص NDP استفاده می‌شود. معمولا اقتصاددانان برای اینکه بدانند تولید ناخالص یک کشور رشد یا کاهش داشته، دوره سه ماه یا یک فصل را در طول سال محاسبه می‌کنند.در حقیقت این معیار نشان‌دهنده نوع اقتصاد کشور است و میزان مادیات افراد یک جامعه را محاسبه نمی‌کند، بلکه معیاری برای سنجش بهره‌وری اقتصاد کل کشور است. اگر NDP افزایش یابد، یعنی نرخ بیکاری در کشور پایین است و بیشتر کارگران می‌توانند انتظار افزایش حقوق و دستمزد خود را داشته باشند. این شاخص می‌تواند ارزش تخمینی هزینه‌های کشور را به منظور کاهش تولید ناخالص داخلی جلوگیری کند.گاهی اوقات تولید خالص داخلی شاخص اقتصادی بهترین به نسبت تولید ناخالص داخلی در نظر گرفته می‌شود؛ زیرا میزان سرمایه‌گذاری صرف شده برای بهبود تجهیزات منسوخ شده برای حفظ سطح تولید را نیز نشان می‌دهد. افزایش استهلاک به تنهایی می‌تواند سطح تولید ناخالص داخلی را بالا ببرد، اما نشان‌دهنده بهبود در رفاه اجتماعی و اقتصادی آن کشور نیست.
بنابراین، NDP ممکن است با در نظر گرفتن سرمایه گذاری خالص، بینش بهتری نسبت به سلامت اقتصادی یک کشور ارائه دهد. وقتی سرمایه‌گذاری خالص مثبت باشد، اقتصاد رشد می‌کند. وقتی سرمایه‌گذاری خالص منفی است، سرمایه‌گذاری حتی نمی‌تواند برای حفظ سطح تولید فعلی، استهلاک را پوشش دهد، که نشان‌دهنده کاهش رشد اقتصادی است. سرمایه‌گذاری خالص صفر به این معنی است که موجودی سرمایه کشور ثابت است.برای مثال یک کشور هزینه سرمایه‌گذاری برای یک پروژه را ۵ تریلیون دلار و میزان استهلاک را در همان سال ۶ تریلیون دلار ثبت کند. این ۵ تریلیون دلار به عنوان سرمایه‌گذاری ناخالص یک کشور در نظر گرفته می‌شود و با توجه به یک تریلیون دلار استهلاک، رشد اقتصادی وجود ندارد.
تفاوت تولید خالص ملی با داخلی
همانطور که می‌توان NDP را با کم کردن هزینه استهلاک از تولید ناخالص داخلی محاسبه کرد، NNP یا تولید خالص ملی را می توان با کم کردن استهلاک از تولید ناخالص ملی محاسبه کرد. رابطه بین GDP و NDP مشابه رابطه بین GNP و NNP است.تفاوت عمده بین شاخص‌های تولید داخلی و محصول ملی در این است که شاخصه‌های تولید داخلی دقیقا ارزش کالاها و خدمات نهایی تولید شده در در مرز جغرافیایی و داخل یک کشور را اندازه‌گیری می‌کنند. در مقابل، شاخص‌های تولید ملی ارزش کالاها و خدمات نهایی تولید شده توسط شهروندان یک کشور را اندازه گیری می کند.
GDP و NDP فعالیت اقتصادی یک کشور را از نظر جغرافیایی یعنی در داخل یک کشور در نظر می‌گیرند، صرف نظر از اینکه محصولات و خدمات توسط یک شرکت داخلی یا یک شرکت خارجی تولید می‌شود. بنابراین زمانی که در داخل مرزهای کشور تولید شوند، در تولید ناخالص داخلی آن کشور نیز مورد محاسبه قرار می‌گیرند.GNP و NNP فعالیت اقتصادی یک ملت را که توسط شهروندانش ساخته شده است، اندازه گیری می‌کنند. محصولات و خدمات ارائه شده توسط شهروندان آن در یک کشور خارجی بخشی از GNP و NNP آن کشور محسوب می‌شود. منظور فعالیت‌های اقتصادی است که در داخل کشور انجام می‌شود، اما با حمایت و سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی پشتیبانی می‌شوند.
تولید خالص ملی ایران
این سوال برای بسیاری مطرح می‌شود که تولید خالص ملی ایران چقدر است؟! طبق آمار منتشر شده در سال ۲۰۲۱ میزان تولید خالص ملی ایران، یعنی شاخصی که شرکت‌های ایرانی در داخل مرز جغرافیایی و با سرمایه داخلی دست به تولید زده‌اند، رقمی حدود ۴ میلیون و ۹۱ هزار دلار را نشان می‌دهد.
حرف آخر
در این مقاله سعی شد تا شما را به زبانی ساده با اصطلاح ان دی پی یا تولید خالص ملی که جزو شاخص‌های کلیدی و مهم اقتصادی یک کشور است، آشنا کنیم. شاخص NDP با توجه به استهلاک و تولید ناخالص داخلی محاسبه می‌شود.
در این میان متوجه شدیم که شاخص NDP با تولید خالص ملی و ناخالص داخلی تفاوت‌هایی دارد. هر چقدر شاخص تولید خالص داخلی یک کشور مناسب باشد، این یعنی بهبود اقتصادی و اگر با کاهش مواجه باشد، یعنی رکود. اگر تمایل دارید که بیشتر درباره مسائل اقتصادی و شیوه‌های سرمایه‌گذاری بدانید، می‌توانید از مجموعه بازرگانی وانیکس شرکت واردات و صادرات کمک بگیرید.
