براساس آمارها تقریبا ۱۸ درصد از مردم ایران به کشاورزی اشتغال دارند؛ به همین دلیل ارزش افزوده‌ی بخش کشاورزی شش درصد است که شامل ۷۶ درصد باغداری و ۲۴ درصد دامپروری و ۴ درصد پرورش آبزیان و یک درصد جنگل‌داری است. در ادامه به اقتصاد کشاورزی ایران می‌پردازیم. اقتصاد کشاورزی ( Agricultural Economics) در ابتدا اقتصاد کشاورزی شاخه‌ای از علم اقتصاد به شمار می‌رود که هدف آن حفاظت از زندگی جانوری و گیاهی و محافظت از اکوسیستم بود و بازدهی محصولات کشاورزی در آن مورد توجه بوده است؛ اما با پیشرفت علوم دیگر این علم هم دچار تغییراتی شد و زیر شاخه‌های زیادی یافت. تولیدات کشاورزی به دو عامل فیزیکی برای تولید محصول مانند زمین، کود، بذر، و… همچنین عوامل غیر فیزیکی مانند مدیریت صحیح بستگی دارد.
نقش اقتصاد کشاورزی ایران باستان
ایرانیان باستان برای ترویج کشاورزی همیشه ایده‌های خلاقانه‌ای داشته‌اند و به دنبال خلق و ابداع ابزار جدید برای گسترش کار کشاورزی بوده‌اند. همین مسئله اهمیت جایگاه کشاورزی را در ایران مشخص می‌کند. ایران به سرزمینی چهار فصل معروف است.
سرزمینی با اقلیم‌های متفاوت و موقعیت عالی برای کشت انواع محصولات به طور تقریبی یک سوم پهنای کشور ایران قابلیت کشاورزی را دارند. دشت آبرفتی، رودخانه سفید، رود دشت مغان، دشت رودهای کارون، رودخانه دز و کرخه در خوزستان از جمله محل‌های مساعد برای کشت می‌باشد. تنوع اب‌وهوایی، وجود نیروی کار باعث شده است کشاورزی در ایران اهمیت بالایی داشته باشد.
اهمیت اقتصاد کشاورزی ایران
کشاورزی در ایران از لحاظ اهمیت در شش طبقه قرار می‌گیرد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
- محصول، کشاورزی یک عامل جدایی ناپذیر در اقتصاد کشورهای در حال توسعه است. کشور ما و بعضا کشورهایی چون مالزی صادرات در زمینه‌ی برخی محصولات کشاورزی را نیز انجام می‌دهند. اهمیت کیفیت محصولات و کمیت آن باعث ارزآوری به کشور را خواهد داشت. حتی گاهی در مقابل صادرات کالاهای مورد نیاز را وارد می نمایند.
- کار و سرمایه، در کشورهای درحال توسعه کار و پیشه‌ی درصد بالایی از جمعیت کشاورزی می‌باشد.با تدابیر دولت‌ها بانک هایی برای کشاورزان به‌وجود آمده‌اند که سرمایه و پس انداز کشاورز در آن نگهداری شود .
- بازار، بازار ارتباط مستقیمی با کشاورزی دارد هرگاه تقاضای یک محصول در بازار زیاد باشد سال بعد از آن محصول بیشتر تولید می‌شود .
- ارز آوری،تولیدات مازاد بر تقاضا در کشور معمولا صادر می‌شوند و صادرات باعث ارزآوری برای کشور می‌شود. ارز به دست آمده صرف نیازهای واردات و خرید مواد اولیه صنعتی می‌شود.
- کاهش فقر، تمام موارد بالا اگر صحیح کشاورزی انجام شود باعث کاهش فقر در جامعه می‌شود.
معمولا افراد کم درآمد و فقیر در روستاها زندگی می‌کنند و امر معاش آنها به وسیله کشاورزی صورت می‌پذیرد. رشد کشاورزی و گسترش بهره وری در روستاها باعث می‌شود کیفیت زندگی افراد بهبود یابد و توازن سرمایه و قدرت را در بین روستا و شهر به دنبال دارد.
- کشاورزی و اشتغالزایی، در بالا توضیح داده شد که کشاورزی به عنوان پیشه و کار مورد توجه قشر نیازمند در جوامع در حال توسعه است. حال اگر کشاورزی به وسیله ماشین‌آلات و فناوری به روز و مدرن انجام گیرد درصد بالاتری از افراد مشغول کار خواهند شد و درآمد کشاورز نیز بیشتر خواهد بود.
نحوه تولیدات کشاورزی در ایران
تولید محصولات کشاورزی در هر ناحیه و در هر مکانی در درجه‌ی اول نیازمند زمین مناسب وبعد شرایط جوی و آب و هوایی مناسب است. علاوه بر این‌ها شرایط سیاسی و اقتصادی جوامع نیز بر این امر دخالت دارند. در ایران از گذشته کشت محصولات معمولا به صورت غرقابی و در مناطق کم آب دیم صورت می‌گرفته است. ارزانی آب و در دسترس بودن آن باعث این موضوع شد است. در ایران ۸۳ درصد محصولات گندم و جوی تولید شده به صورت دیم هستند. سو مدیریت در این مسائل باعث بروز مشکل در اقتصاد کشاورزی در ایران می‌شود.
پرتغال، انگور، چای نیز جز محصولات باغی دیم هستند. در واقع ۶۰ درصد از محصولات باغی در ایران به صورت دیم کشت می‌شوند. ایران سرزمینی گرم و خشک و کم آب است. وجود محصولاتی چون پسته و زعفران برند ایران است. در سال‌های اخیر سعی شده است که محصولاتی که نیازمند آب کمتری است در کشور کشت شود و این موضوع باعث کاهش کاشت محصولاتی چون چغندر قند شده است.
نقش صادرات در اقتصاد کشاورزی ایران
تولید محصولات کشاورزی در ایران وارد دنیای جدیدی شده است. کشاورزی در ایران بعد از صادرات نفتی مهمترین بخش صادرات ایران است. در زمینه‌ی خوراک دام و طیور کشور ما تقریبا به خودکفایی رسیده است اما درزمینه‌هایی چون گندم و برنج هنوز نیازمند واردات هستم و در بسیاری از موارد نیز جز صادرکنندگان هستم صادرات محصولات کشاورزی در ایران به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- کالاهای اساسی که جزو نیازهای مهم و ضروری در جامعه هستند مثل گندم و جو.
- کالاهای ضروری، که نیازهای روزانه‌ی افراد جامعه را تشکیل می‌دهند مثل سیب زمینی، پیاز و گوجه.
- کالاهای استراتژیک، کالاهایی است که نوعی قدرت اقتصادی محسوب می‌شوند مثل پسته، زعفران و خشکبار.
در سال‌های اخیر جهاد کشاورزی تعهدات صورت داد تا واردات کمتر و صادرات بیشتر انجام گیرد. اما در سال گذشته واردات گندم نه تن بوده است . واردات گوشت قرمز ۲۰۰ درصد و میزان مواد قندی و شکر وارداتی نیم میلیون تن افزایش یافته است که این مسئله نشان دهنده عملکرد ناموفق مسئولین در حمایت از کشاورزان است.
آینده اقتصاد کشاورزی ایران
شرایط آب وهوایی در جهان و رشد بی‌رویه‌ی جمعیت باعث شده است که انسان امروزی دیگر مایل به زندگی در روستا و شرایط سخت نباشد از این رو ساخت ساختمان برای زندگی افراد باعث از بین رفتن جنگل‌ها و مزارع شده است. با توجه به نحوه‌ی کشاورزی در ایران تا چند سال آینده منابع آب زیرزمینی تمام خواهد شد. در نتیجه کارشناسان در پی یافتن راه های مدرناسیون کشاورزی و باغداری هستند.
به همین خاطر شرایط آب و هوایی و اقلیمی و زیاد شدن آفات باعث پایین آمدن کیفیت محصولات می‌شود و شرایط را برای کشت وکار کشاورز سخت می‌کند. با کمک دولت و تلاش جهاد کشاورزی ایران به سمت محصولاتی که نیاز کمتری به آب دارند میش می‌رود و این مسئله باعث از بین رفتن کشت محصولاتی چون چغندر قند شده است و باعث ایجاد گلخانه‌ها و تولید محصولات ارگانیک گشته است. با روند این دستوالعمل ها شاهد شکوفایی بهتر اقتصاد کشاورزی ایران می‌باشیم.
در روش غرقابی میزان قابل توجهی آب هدر می‌رود و مساحت کمتری زیر کشت می‌رود. اما با روش‌های جدید مدل بارانی و قطره‌ای آب کمتری هدر می‌رود و مساحت بیشتر زیر کشت برود. در سال‌های اخیر دولت سعی بر حمایت از کشاورز و روستانشینی را داشته است و تا حدودی موفق هم عمل کرده است.
با این کار نیروی کار در روستاها مهاجرت نمی‌کنند و کشاورزی اساس زندگی‌شان می‌شود. اما با وارونگی دما و خشکسالی های سال‌های اخیر، وجود فاضلاب‌ها، حفر چاه‌های غیر مجاز صنعت کشاورزی ایران را دچار بحران نموده است.
صادرات و واردات محصولات کشاورزی با وانیکس
ایران یک پهنه‌ی ارزشمند است که هر گرم از خاک آن ارزشمند است. اقلیم چهار فصل با مردمانی سخت کوش و صبور، ایران دارای معادن زیادی ،ذخایر زیادی نیز هست. کشوری دارای تمدن و فرهنگ اصیل و با ریشه که به دلیل اینکه دغدغه‌ی بزرگ هر دولت آینده‌ی غذایی آن ملت است.
با حمایت مسئولین و فرهنگ سازی در بین مردم جامعه می توان از آب به درستی استفاده کرد و اقتصاد کشاورزی ایران را ارتقا داد. محصولات کشاورزی صادراتی ایران در سال گذشته ارزشی معادل یک میلیارد و ششصد و نود میلیون دلار بوده است.
محصولاتی چون پسته و زعفران به عنوان برند ایران است. محصولاتی چون مغز پسته، سیب زمینی، گوجه،و… به عراق، افغانستان، روسیه، امارات متحده‌ی عربی صادر میگردد. با مدیریت صحیح از منابع و اراضی می‌توان ایران را به بزرگترین صادرکننده محصولات کشاورزی بدل کرد.
شرکت بازرگانی وانیکس با سالها تجربه در زمینه واردات و صادرات کالا خصوصا محصولات کشاورزی در خدمت تجار و واردکنندگان محترم خواهد بود. برای دریافت اطلاعات و مشاوره با کارشناسان در بخش پشتیبانی مجموعه بازرگانی وانیکس تماس بگیرید.
