چند سالی کشورهای آسیایی، آفریقایی و کشورهای آمریکای جنوبی تحت استعمار امپراتوری پرتغال بودند، در آن زمان این کشور ثروتمندترین کشور جهان بود؛ اما به دلیل ناکارآمدی سیاست‌های آن، ثروتش برای گسترش زیرساخت‌های صنعتی به کار گرفته نشد، بنابراین به‌تدریج فقیرتر شده و سرانجام در قرن ۱۹ و قرن ۲۰ به یکی از فقیرترین کشورهای اروپایی تبدیل شد. اما باید اشاره کنیم که در اواسط دهه ۱۹۷۰ و پس از انقلاب این کشور، اقتصاد پرتغال به سمت اقتصاد نوین تغییر جهت داده و موفق شد در سال ۱۹۸۶ به جامعهٔ اقتصادی اروپا بپیوندد و رشد اقتصادی پایداری را تشکیل دهد.اقتصاد پرتغال نیز همانند اقتصاد سایر کشورهای اروپای غربی، تحت تسلط خدمات است. در اوایل قرون بیست و یکم، در اثر به‌کارگیری سیاست‌های کارآمد اقتصادی، استانداردهای زندگی در این کشور به طرز چشمگیری رشد پیدا کرد، درآمد سالانه افزایش و آمار بیکاری کاهش یافت. با یک مقدمه کلی از وضعیت پرتغال، مخصوصاً اقتصاد آن، در این مقاله از سری مقالات وانیکس، به بررسی نکات کامل اقتصاد کشور پرتغال پرداخته‌ایم و نکات اقتصادی این کشور را برای علاقه‌مندان بازگو کرده‌ایم تا راهگشای مشکلات اقتصادی و پاسخگوی سوالات شما عزیزان باشیم. پس با ما همراه باشید.
اقتصاد کشور پرتغال چگونه است
از لحاظ تاریخی باید اشاره کنیم، سیستم مالی کشور پرتغال پس از سال ۱۹۸۶ که به اتحادیه اروپا پیوست، توانسته است رشد نماید. این کشور اهداف اقتصادی خوبی در پیش گرفته و حتی قادر به رقابت با استانداردهای مالی اقتصادهای برتر جهانی شده است. طبق گزارش‌های مالی جهانی، پرتغال رتبه ۵۱ جهانی در شاخص‌های اقتصادی را دارد. با وجود تلاش نهادهای دولتی برای پیشبرد اهداف اقتصادی، تصمیمات و بحران‌هایی گریبان این کشور شده است؛ مثلاً بحران مالی سال ۲۰۰۸ تأثیر منفی فراوانی بر اقتصاد پرتغال گذاشته و مشکلات مالی و داخلی از جمله کسری بودجه و بدهی‌های امور دولتی را با خود به همراه داشته است. بااین‌وجود، سران کشور و اقتصاددانان پرتغال، جهت حفظ استانداردهای اتحادیه اروپا می‌کوشند. از جمله این تلاش‌ها باعث شد در ژانویه سال ۱۹۹۹، یورو جایگزین واحد پولی قبلی پرتغال یعنی اسکودوس شد.
بانک مرکزی این کشور، Banco de Portugal نام دارد. بانک‌های دولتی Caixa Geral de Depositos و بانک Banco Comercial Português بزرگ‌ترین بانک‌های این کشور هستند. António Pires de Lima وزیر اقتصاد سابق پرتغال بود، این شخص نگرشی فعال داشته و توانسته کشور را از رکوردهای اقتصادی نجات بخشد. کارشناسان اقتصادی نیز آینده‌ای روشن برای این کشور پیش‌بینی کرده‌اند.پرتغال مأمن چندین شرکت برجسته جهانی است؛ از جمله یک شرکت فوق‌العاده در زمینه تجارت جهانی کاغذ به نام Grupo Portucel Soporcel، کارخانه تولید تن ماهی Conservas Ramirez و یا شرکت Sonae Indústria که بزرگ‌ترین تولیدکننده پنل‌های چوبی در جهان است.
از موارد دیگر که بر اقتصاد پرتغال تأثیر می‌گذارند، می‌توان به صنعت تولید سیمان، پالایشگاه‌های نفتی، پارچه، کشاورزی، ماهیگیری، محصولات پلاستیکی، فولاد، گردشگری، کفش و چرم اشاره نمود. همان گونه که مشخص است، در حال حاضر، خدمات و تجارت بخش عمده اقتصاد کشور پرتغال را تشکیل داده و صادرات محصولات کشاورزی مانند سابق در اقتصاد آن نقش چندانی ندارد.بخش خدمات در واقع شامل خدمات عمومی، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی محصولات، بانک‌داری، فروش املاک و مستغلات می‌شود. همچنین دولت پرتغال برای رفاه اجتماعی شهروندان و بهبود سطح زندگی، تلاش‌های فراوان و به سزایی کرده است.بر اساس شاخص‌های سال ۲۰۱۴ بزرگ‌ترین بانک اطلاعات جهانی دنیا، پرتغال رتبه ۲۵ شاخص کیفیت زندگی را داراست و حتی از برخی کشورهای پیشرفته مانند ایتالیا، اسپانیا، چین و هنگ‌کنگ جلوتر است. همه این موارد پیوند خورده با اقتصاد است و یک اقتصاد خوب همه اینها را باعث می‌شود.
نقش کشاورزی در اقتصاد پرتغال
پس از بررسی نکات کلی مربوط به اقتصاد، در این قسمت از مقاله به نقش کشاورزی در اقتصاد کشور پرتغال می‌پردازیم. باید اشاره کنیم که بازده محصولات در این کشور بنا به دلایل مختلفی همچون سرمایه‌گذاری کم در این بخش، استفاده کم از کودهای شیمیایی و مکانیزاسیون کم، نسبت به باقی کشورهای اتحادیه اروپا کم است.عمده محصولات کشت شده شامل غلا (ذرت، برنج، گندم و جو) انگور، زیتون، سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی است. پرتغال از بزرگ‌ترین صادرکنندگان رب گوجه‌فرنگی است؛ همچنین انگورداری یکی از شغل‌های محبوب و پرسود در پرتغال بوده و از طریق صادرات شراب نیز، پول فراوانی وارد اقتصاد این کشور می‌شود.در پی بهبود سودآوری از طریق کشاورزی، از سال ۱۹۹۹، کشاورزان پرتغالی اقدام به کاشت ذرت اصلاح شده ژنتیکی نمودند. علاوه بر اینها مقادیر فراوانی محصولات کشاورزی دیگر از جمله آفتاب‌گردان، پرتقال و سیب کشت می‌شود و حدود یک‌سوم از مساحت این کشور برای کشاورزی اختصاص داده شده که به جبران هزینه‌های واردات گندم و گوشت کمک شایانی می‌کند.
نقش جنگل داری در اقتصاد پرتغال
در شمال کشور پرتغال، تعداد فراوانی مزرعه وجود داشته و امکان کشاورزی یکپارچه و چرخش محصول به‌صورت مقطعی فراهم شده است. در جنوب کشور (به‌غیراز منطقه آلگاروه) نیز، تا قبل از سال ۱۹۷۵، کشت فشرده به‌وسیلهٔ سیستم املاک بزرگ یا latifúndios که متعلق به مالکانی که علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در کودها، ماشین‌آلات و موارد دیگر نداشته‌اند، جلوگیری شده است. مهم‌ترین دام‌های کشور پرتغال مربوط به گاو، گوسفند و خوک هستند؛ علاوه بر اینها لبنیات و تولیدات مربوط به پشم نیز کمک شایانی به اقتصاد کشور پرتغال می‌نماید و در مناطق مختلف، میزان محصولات متفاوتی تولید می‌گردد.
حدود ۲۰ درصد مساحت پرتقال جنگلی است و بیشتر آن‌ها متعلق به بخش خصوصی هستند؛ نواحی کوهستانی برای جنگل‌داری مناسب‌اند و دولت از اواخر قرن نوزدهم برنامه‌های فراوانی جهت احیای جنگل در مناطقی که در معرض فرسایش‌اند، در پیش گرفته است.
علاوه بر موارد ذکر شده، صنایع خمیر و کاغذ نیز، سهم به سزایی در اقتصاد این کشور دارند؛ هم چنین پرتغال یکی از تولیدکنندگان در صنعت چوب پنبه بوده و سود فراوانی از صادرات آن به دست می‌آورد. کاج و مزارع اکالیپتوس نیز درصدی از زمین‌های جنگلی آن را پوشش داده است.
نقش ماهیگیری در اقتصاد پرتغال
صنعت ماهیگیری به دلیل خط ساحلی طولانی کشور پرتغال و فراوانی تعداد ماهی در آب‌های این کشور، توسعه‌یافته است. انواع گوناگون ماهی‌های ساردین، ماهی‌تن از آزور، هیک صید شده در نزدیکی سواحل ماهی خال مخالی ماهی کاد جزء ماهی‌های اقیانوس اطلس شمالی هستند و سهم زیادی در تأمین مواد غذایی ایفا می‌کنند.
بااین‌حال میزان ماهیگیری پرتغال، در مقایسه با برخی کشورهای ساحلی اروپا مثلاً نروژ و دانمارک کمتر بوده و اغلب قادر به تامین نیازهای داخلی کشور نیست. مراکز اصلی شیلات این کشور، بنادر Leixões، Peniche، Setúbal، Portimão، Olhão هستند. در اقتصاد پرتغال، حدود ۲۵ درصد ماهی‌های مصرف شده، عمدتاً از ایسلند (کد ماهی)، روسیه (ساردین) و نروژ (کاد خشک) وارد می‌شود، صدف، باس دریایی سیم و قزل‌آلا در مصب جزرومدی صید می‌شوند.
صنعت در اقتصاد کشور پرتغال
پس از انقلاب صنعتی، صنایعی مانند سیمان، پتروشیمی، تولید برق و کشتی‌سازی و برخی دیگر از صنایع ملی شدند و در سال ۱۹۸۰ این صنایع خصوصی‌سازی شدند؛ در این راستا اغلب شرکت‌های دولتی خصوصی شده و درآمدهای کلانی برای دولت فراهم آورند. حدود ۸۰ درصد ظرفیت صنعتی کشور پرتغال، در ستوبال، لیسبون در جنوب و آویرو و براگا در شمال قرار گرفته‌اند.
در شمال، صنعت سبک رایج بوده و بیشتر لوازم الکتریکی، صنایع شیمیایی، خمیر چوب، چوب پنبه، فرآوری سیمان، پالایش نفت، تولید و مونتاژ خودرو و فرآوری ماهی و نوشیدنی حاکم است. صنعت کفش، منسوجات، غذاهای فراوری شده و شراب نیز از محصولات تولیدی پورتو هستند.
سخن پایانی با وانیکس
پرتغال کشوری کوچک، با مساحت ۹۲.۲۱۲ کیلومترمربع است که در بخش پایین جنوب غربی اروپا و حاشیه غربی شبه‌جزیره ایبری واقع شده است. موقعیت جغرافیایی آن به‌گونه‌ای است که از سمت شرق و شمال به اسپانیا، از سمت غرب به اقیانوس اطلس و از سمت شرق و شمال به کشور اسپانیا منتهی می‌شود.
پایتخت این کشور، شهر لیسبون است که از مهم‌ترین شهرهای اتحادیه اروپاست. در پی رکود اقتصادی اروپا در سال‌های اخیر، اقتصاد کشور پرتغال نیز آسیب‌هایی دیده است که باعث بیکاری قشر قابل‌توجهی از جوانان این کشور شده است. چنین موضوعاتی باعث شده پرتقال کمک‌های مالی فراوانی را از اتحادیه اروپا و صندوق بین‌المللی پول دریافت نماید.
همچنین دولت پرتغال سعی کرده با راهکارهای اقتصادی تا حدود زیادی با این مسائل مقابله کند. به‌طورکلی چنین شرایطی زندگی در پرتغال را با چالش‌هایی اساسی مواجه کرده و نارضایتی و نگرانی اغلب مردم این کشور را فراهم آورده است. در این مقاله از وبلاگ وانیکس سعی کردیم درباره اقتصاد پرتغال اطلاعات جامع و کاملی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم؛ سخن درباره تمامی جنبه‌های اقتصادی کشور پرتغال در این مقاله نمی‌گنجد؛ بنابراین شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر با مشاوران ما ارتباط حاصل نمایید.
