در حقیقت چنانچه ارزش‌گذاری یک دارایی پایه مانند کالا، ارز یا سهام، در بازارهای متفاوت به یک اندازه نباشد، افراد سودجو می‌توانند با خرید دارایی در حداقل هزینه و فروش به سرعت آن را در بازاری که بیشترین قیمت را دارا است، یک معامله سودمند انجام دهند. به بیان ساده‌تر این تفاوت قیمت است که باعث سودآوری در چنین معامله ای خواهد شد. آربیتراژ به عنوان یک روش سرمایه گذاری بدون ریسک یاد می‌شود، چرا که امکان فراهم شدن فروش سریع دارایی در کمترین زمان ممکن ریسک بسیار کمی را برای معامله گران وجود دارد که کمترین مقدار ضرر را در پی داشته باشد.
انواع آربیتراژ
این موتور محرک بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری دارای انواع مختلفی است که معامله‌گران در زمینه‌های متفاوت مشغول به کار هستند. در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
- جغرافیایی یا فاصله‌ای: در این نوع از آربیتراژ اختلاف قیمت‌ها در سطح مناطق یک کشور یا بین‌المللی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. می‌توان به تفاوت قیمت سهام یک شرکت بازرگانی واحد در کشورهای متفاوت اشاره نمود. به عنوان مثال سهام یک شرکت بین المللی در بازار سهام نیویورک، ۳۰ دلار و سهام همان شرکت در بازار لندن کمتر از ۲۵ دلار خواهد بود. بر این اساس اگر یک خریدار امکان آن را داشته باشد که سهام شرکت را از بازار لندن خریداری نموده و در بازار سهام نیویورک به فروش برساند تا برایش بسیار سودمند باشد.
- زمانی: هنگامی که سهام یک شرکت معتبر به عللی همچون نرسیدن به چشم انداز کوتاه مدت فروخته می‌شود آربیتراژ زمانی ایجاد خواهد شد. در صورتی که یک شرکت موفق نشود که چشم اندازهای مالی خود را در مدتی کوتاه برآورده سازد ارزش سهام آن در بازارهای بورس کاهش پیدا خواهد کرد که این مسئله می‌تواند باعث ایجاد آربیتراژ شود. این نوع آربیتراژ راهبردی است که در پی سود بردن از تغییرات قیمتی کوتاه مدتی است که با چشم‌اندازهای بلندمدت همخوانی ندارد.
- آماری: این نوع از آربیتراژ به راهبردهای مبادله‌ای اطلاق می‌شود که با استفاده از برآوردهای آماری به جهت سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف استفاده می‌کنند. از این رو ممکن است این راهبردها دوره های زمانی مختلفی را شامل شوند. این روش اغلب کمی و عددی است.
- مثلثی: این گونه عمدتا در بازارهای ارزی صورت می‌گیرند. برحسب معمول در این گونه از آربیتراژ یک ارز را با ارز دیگری معامله می‌نمایند، پس از آن ارز خریداری شده را با انواع ارزهای دیگری مبادله می‌کنند. سرانجام ارزهای خریداری شده در مرحله پایانی را دوباره با ارزهای اولیه معامله می‌نمایند. نام آربیتراژ مثلثی به خاطر همین معاملات سه‌گانه است. همه اضلاع یک مثلث، مبادلات از یک نقطه شروع شده، به نقطه دوم می‌رود، از آنجا به نقطه سوم و در نهایت به نقطه آغاز و همان ارز ابتدایی باز می‌گردد. سود معاملات در این گونه مثلثی تفاوت قیمت های ارزی بیش از کارمزد خرید و فروش ارزهای مبادله ای میباشد.
۳ نوع آربیتراژ در ایران
بهترین مثالی که می‌توان برای موتور محرک بازارمالی و سرمایه گذاری زد، نرخ دلار در کشور است. در کشور ما یک نرخ رسمی برای ارز در هر ساعت اعلام می‌شود و حتی در بازارهای غیررسمی نرخ خود را مشخص می‌کند. تضاد نرخ میان این دو بازار به صورتی است که در بعضی مواقع نرخ دلار در بازار غیررسمی چندین برابر بیشتر از دلار رسمی هم شده است. این اختلاف قیمت موجب خواهد شد که افراد انگیزه یابند تا از بازار رسمی ارز مورد نظر خود را به دست آورند و در بازار غیررسمی به فروش برسانند. این که برخی مواقع نیز شنیده می‌شود که اقتصاددانان و بعضی از فعالان بازار به تک نرخی شدن ارز در کشور تاکید دارند، به همین خاطر است. قیمت سوخت هم از دیگر موارد آربیتراژ در ایران محسوب می‌گردد که در گذشته سبب بخشی از قاچاق سوخت به خارج از کشور می‌شود. به عبارتی سوخت یارانه‌ای در ایران موجب می‌شد بین بازار سوخت در ایران و کشورهای همسایه اختلاف قیمت قابل توجهی به وجود بیاید. همین اختلاف قیمت موجب می‌شود انگیزه ضروری برای خارج نمودن سوخت از کشور به وجود آید. سیاست‌های افزایش بهای سوخت هم برای مقابله با این قاچاق صورت خواهد گرفت. البته در فراگرفتن این گونه سیاست‌هایی، نکات مهم و قابل توجه دیگری هم وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. نرخ سود بانکی در ایران نیز جزو مواردی است که می‌توان از آن به عنوان نمونه‌ای از آربیتراژ یاد کرد. با توجه به اینکه تورم بلند مدت در کشور ما به طور تقریبی ۲۰ درصد است و حتی در برخی مواقع بالاتر از آن می‌رود. در سال‌هایی که تورم زیاد است یا شرایطی که نرخ سود بانکی با مقدار کمتر از تورم قابل دستیابی است، افراد انگیزه دارند تا به دلیل اختلاف نرخ بهره در بازار پول، وام بگیرند و آن را صرف سرمایه‌گذاری‌های مختلف نمایند.
مزایا و معایب آربیتراژ
در معاملاتی که در آنها از این راهبردها استفاده می‌شود در بدترین حالت ممکن هیچ سودی وجود نخواهد داشت. بنابراین می‌توان گفت یکی از مزایای اساسی آربیتراژ، صفر بودن ریسک معاملاتی آن است. هم اکنون بسیاری از معامله گرها، معاملات آربیتراژی را بهترین شیوه به جهت خرید و فروش ارز یا سهام می‌دانند؛ چرا که در این روش معامله‌گر درگیر خطرات و نوسانات منفی موجود در بازار مالی نمی‌شود. البته منحصرا یک ارز را با قیمت مشخص خریداری نموده و با قیمت بالاتر در یک بازار دیگر به فروش می‌رسانند. از دیگر مزایای این مسئله، می‌توان به بالا بردن راندمان بازارهای مالی در بلند مدت اشاره کرد. با خرید و فروش ارزهای متفاوت، با مرور زمان اختلاف قیمت میان جفت ارزهای مشابه به یکدیگر کمتر خواهد شد. در نتیجه می‌توان گفت که ناکار آمدی بازار در قیمت گذاری را برطرف نموده و سبب افزایش نقدینگی در بازار خواهد شد. این راهبردها در کنار مزایا و سود بسیاری که نصیب معامله‌گر می‌کند، می‌تواند به نظام اقتصادی آسیب بزند و موجب خروج ارز از کشور گردد. بدین سبب بعضی از کشورها قوانین سختگیرانه‌ای برای مقابله با این نوع معاملات در بازار ارز داخلی در نظر گرفته‌اند.
در بسیاری از موارد نرخ بهره صرافی‌ها، در زمان کوتاهی تغییر می‌کند. به همین خاطر این احتمال وجود دارد که معامله سود نداشته باشد. اگر یک معامله‌گر نتواند هم‌زمان یک مالیه را بخرد و به فروش برساند، احتمال این اتفاق افزایش پیدا می‌کند. به همین خاطر شناسایی فرصت‌های خوب برای استفاده از این روش معاملاتی که نیاز به تجربه، تخصص و همچنین استفاده از ربات‌های معاملاتی دارد، افزایش می‌یابد.
سخن آخر و خدمات شرکت بازرگانی وانیکس
آربیتراژ به معنای کسب سریع تفاوت قیمت یک دارایی در چندین بازار سرمایه‌گذاری است که به وسیله تعادل قیمت‌ها در بازارهای مختلف صورت می‌پذیرد. از این روش به عنوان یک روش سرمایه گذاری بدون ریسک یاد می‌شود. چرا که امکان فراهم شدن خرید وفروش دارایی در کمترین زمان را ممکن می‌سازد. این روش انواع مختلفی دارد همچون جغرافیایی، زمانی، آماری و مثلثی. شرکت بازرگانی وانیکس می‌تواند با کمک به شما در درک بهتر مفاهیم اقتصادی و انجام کلیه امور واردات و صادرات به کشورهای مختلف از جمله چین، امارات، هند و روسیه کمک کند.
