آنچه در این قضیه واضح است، این است که تعداد قلیلی از افراد با مفهوم این اوراق آشنایی دارند و تعدادی نیز با وجود دانش کم در این زمینه، خود را از کسب اطلاعات بیشتر بی‌نیاز می‌دانند. اما ازآنجایی‌که در چند سال اخیر مباحثی مانند بورس و انواع سهم‌ها، بیش از بیش مطرح گردیده و تبدیل به بحث‌های داغ و روزمره افراد شده، همه افراد دوست دارند در رابطه با این اوراق، شناخت بیشتری پیدا کنند. در این مقاله از وبلاگ وانیکس همراه ما باشید تا شما را با اوراق بهادار آشنا کرده و مسائل مرتبط به آن را بیان کنیم.
تعریف اوراق بهادار
هر نوع ورقه یا مستندی که حقوق مالی قابل نقلوانتقال برای مالک را تضمین کند، همان اوراق بهادار یا Securities است. به عبارت دیگر ابزارهای مالی که قابلیت نقلوانتقال دارند، همان ورقه‌های بهادار هستند. این اوراق از هر نوع آن شامل سهام ممتاز، سهام عادی، سهام جایزه، اوراق مشارکت، حق‌تقدم، اختیار معامله، مشتقات، صکوک و قرارداد آتی که باشد، برای مالک آن، نوعی ارزش مالی به همراه دارد.
همچنین شرکت یا نهاد صادرکننده این اوراق، به عنوان توزیع‌کننده شناخته می‌شود. تقسیم ورقه‌های بهادار در بازار سرمایه، به سه بخش کلی زیر است:
- اوراق بدهی
- اوراق حقوق صاحبان سهام
- ابزارهای مشتقه
انواع اوراق بهادار
به انواع این اوراق در بخش بالا یک اشاره کلی داشته‌ایم. در این قسمت می‌خواهیم به دلیل ضرورت آشنایی شما با این انواع، هر کدام از آنها را به صورت جزئی‌تر مورد بحث قرار دهیم.
اوراق صاحبان سهام (حقوق صاحبان سهام)
هرگاه یک شرکت اقدام به تقسیم سهام خود به قسمت‌های مساوی کرده و آن را به عنوان سهام، برای افراد قابل خرید کند، شما می‌توانید با خرید سهم از مجموعه سهم‌ها، جزء سهام‌داران شرکت محسوب شوید. همچنین شما در اخذ قوانین مربوط به شرکت نیز حقوقی خواهید داشت.
قابل ذکر است که سهام اشاره شده در فوق نیز با توجه به معیارهای مختلف، به دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند:
- سهام عادی
- سهام ممتاز
سهام عادی، یکی از متداول‌ترین‌های انواع ورقهای بهادار است. معامله این سهام معمولاً در بورس اوراق بهادار انجام گرفته و دو نوع ارزش دارد؛ ارزش بازاری و ارزش اسمی. در ایران، ارزش اسمی سهام ۱۰۰ تومان است؛ ولی تعیین ارزش بازاری بر اساس میزان تقاضا صورت می‌گیرد. یک نکته‌ای که باید به آن توجه ویژه نمایید این است که سود ثابتی بابت خرید این سهام به شما تعلق نمی‌گیرد.
اوراق بدهی
اوراق بدهی یا همان اوراق قرضه، راهی برای تأمین مالی پروژه‌های در دست اجراست. اغلب پروژه‌ها، ممکن است در طول زمان با کمبود منابع مالی روبه شوند؛ از همین رو چون این روش یک روش مناسب برای تأمین منابع مالی محسوب شده و نسبت به روش‌های دیگر، هزینه بسیار کمی دارد، در این حیطه بسیار حائز اهمیت است.
این اوراق نیز مانند بقیه اوراق ذکر شده، انواعی داشته و به دو دسته اوراق بدهی دولتی و شرکتی تقسیم‌بندی می‌شوند. هر کدام از اوراق دولتی و شرکتی نیز جزئیات خاص خودشان را دارا هستند. همان‌طور که از نام این اوراق پیداست، تفاوت آنها در منتشرکننده آنهاست که برای یکی دولت است و برای یکی شرکت‌های بزرگ.
اوراق منفعت، اوراق صکوک شرکتی، اوراق استصناع، اوراق خزانه دولتی، اوراق مرابحه، گواهی سپرده، ورقهای بهادار وثیقه‌ای و اوراق سلف موازی استاندارد برخی از انواع گوناگون اوراق بدهی به شمار می‌روند که به صورت دولتی یا شرکتی توزیع می‌شوند.
اوراق مشتقه
یکی از مهم‌ترین خصیصه‌های که اوراق مشتقه دارد، این است که این نوع از اوراق، به‌خودی‌خود دارای ارزش نیست؛ این دارایی و کالای فیزیکی مورد معامله است که ارزش اوراق مشتقه مشخص می‌نماید.
به‌عنوان نمونه، اگر شما بخواهید برای کالای معاملاتی خود، یک قرارداد بین خودتان و خریدار ببندید، این قرارداد بسته شده میان دوطرفه معامله، همان اوراق مشتقه است. درواقع این قیمت کالای معاملاتی شما است که بهای قرارداد و اوراق را تعین می‌کند. لازم به ذکر است که اوراق مشتقه نیز انواعی دارند که این انواع به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- قرارداد سلف
- قرارداد آتی
- قرارداد اختیار معامله
- قرارداد معاوضه
آیا اوراق بهادار یک دارایی مالی محسوب می شود؟
مواردی که در دنیای حسابداری و اقتصاد با عناوین دارایی شناخته می‌شوند در یکی از ۲ دسته زیر قرار می‌گیرد:
- دارایی‌های مشهود
آن دسته از دارایی‌هایی که قابل لمس و مشاهده بوده و جنبه فیزیکی دارند، همان دارایی‌های مشهود هستند. از جمله دارایی‌های مشهود، می‌توان موارد زیر را نام برد: مسکن، اسکناس، خودرو.
- دارایی‌های نامشهود
نقطه مقابل دارایی‌های مشهود، دارایی‌های نامشهود قرار می‌گیرند که جنبه فیزیکی نداشته و حتی ممکن است قابل مشاهده نباشند. اما با همین اوصاف نیز ارزش آنها در اغلب مواقع، بیشتر از دارایی مشهود است. از جمله مهم‌ترین دارایی‌های نامشهود، عبارت‌اند از: برند، سرقفلی، اوراق بهادار.
در میان این لیست، ورقهای بهادار یکی از پرکاربردترین‌ها بوده و در مسائل اقتصادی و سرمایه‌گذاری بیشتر به کار می‌روند. این اوراق با توجه به کاربردی که دارند، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که در بالا به صورت جزئی انواع آن را مورد بحث قرار دادیم؛ اما اجازه دهید برای درک بیشتر شما، باز با مثالی این مسئله را برایتان روشن‌تر کنیم: به‌عنوان نمونه شاید بارها دیده‌اید که در یک شرکت بورسی، سهام آن معامله شده و فرد با داشتن اوراق بهادار، به عنوان مالکی بر آن شرکت محسوب می‌شود. این یکی از صدها کاربرد اوراق بهادر بود که به آن اشاره کردیم.
سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار
فروشنده ورقهای بهادار، همان منتشرکنندگان یا صادرکنندگان این اوراق هستند؛ سرمایه‌گذارها هم اشخاصی هستند که این اوراق را می‌خرند. به‌طورکلی ورقهای بهادار نشان از یک ابزار و سرمایه‌گذاری دارند که به وسیله آن، شرکت‌ها، شهرداری‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری، قادر می‌شوند سرمایه‌های جدیدی را جذب خود کنند.
مراجعه مردم به سوی شرکت‌ها، سود زیادی را برای این شرکت‌ها به ارمغان می‌آورد. برای مثال، آنها می‌توانند سهام را با عرضه اولیه به فروش رسانده و از این طریق برای خود سرمایه جذب کنند. همچنین برخی نهادهای استانی، کشوری و شهری نیز می‌توانند با انتشار اوراق قرضه، اقدام به جذب سرمایه برای یک پروژه خاص نمایند.
بسته به اینکه تقاضای بازار در حال حاضر چگونه است یا بسته به ساختار قیمت‌گذاری یک مؤسسه، برای تأمین اعتبار از طریق وام بانکی، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار می‌تواند یک جایگزین مناسب باشد.
از سوی دیگر یکی از کارهایی که بین مردم زیاد رواج داشته و یکی از روش‌های پر طرفدار برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود، خرید ورقهای بهادار با پول وام است. در اصل، ممکن است حقوق مالکیت یک شرکت، به صورت پول نقد، سایر ورقهای بهادار بدهی و یا سایر تعهدات به نهادهای دیگری تحویل داده شود. امروزه در بین همه افراد جامعه، به ویژه در بین سرمایه‌گذاران نهادی، این تصفیه دیون وثیقه‌ای، افزایش یافته است.
آن دسته از ورقهای بهاداری که قابلیت معامله را دارا هستند، در بورس اوراق بهادار فهرست شده‌اند و صادرکنندگان می‌توانند با مطمئن شدن از بازاری که در آن به تجارت می‌پردازند، از این طریق به جذب سرمایه مشغول باشند.
در سال‌های اخیر، سیستم‌های تجارت الکترونیکی رواج بیشتری یافته بود. در حال حاضر نیز ورقهای بهادار در بسترهایی مانند فرابورس، بورس و یا مستقیماً به صورت آنلاین، در بین سرمایه‌گذاران مورد معامله قرار می‌گیرد.
اگر بخواهید از طریق اوراق بهادار اقدام به سرمایه‌گذاری نمایید، دو راه، پیش پای شما قرار خواهد گرفت؛ روش مستقیم و روش غیرمستقیم. در سرمایه‌گذاری مستقیم، افراد با استفاده از کد بورسی و خرید آن از سامانه آنلاین بازار سرمایه، اقدام به معاملات ورقهای بهادار می‌کنند.
در روش غیرمستقیم نیز، مسئولیت انتشار اوراق از طریق شرکت‌ها و یا نهادها به بانک واگذار می‌شود. در این شرایط افراد باید برای خرید به بانک مراجعه نمایند.
اکنون که با روش‌های سرمایه‌گذاری و انواع معاملات مربوط به ورقهای بهادار آشنا شدید، بهتر می‌توانید تصمیم بگیرد که برای سرمایه‌گذاری از کدام روش استفاده کنید. اما باید توجه کنید که اگر شما فرد ریسک‌پذیری نبوده و نمی‌توانید هیچ ریسکی را برای از دست دادن سرمایه‌تان پذیرا باشید، بهتر است سراغ روش‌های کم‌ریسک‌تر و کم‌دردسرتر سرمایه‌گذاری بروید؛ مثلاً طلا بخرید یا ملک و زمین.
در میان روش‌های کم‌ریسک‌تر نیز، خرید زمین از سوی مشاوران مجموعه ما توصیه می‌شود؛ چون نسبت به سایر روش‌ها، بازده بالایی داشته و همچنین می‌توان برای خرید آن، از وام مسکن استفاده کرد. در نهایت توصیه ما به شما این است که برای سرمایه‌گذاری در هر حیطه‌ای، روش و راهی را برگزینید که با روحیات شما سازگار بوده و با نقدینگی و دارایی‌تان تناسب داشته باشد.
سخن پایانی با وانیکس
در این مقاله از سری مقالات اقتصادی وانیکس سعی کردیم شما را با یکی از انواع مهم و پرکاربرد، سرمایه‌گذاری آشنا کنیم. همان‌طور که می‌دانید سرمایه‌گذاری در هر حیطه‌ای یک کار حیاتی برای فرد محسوب می‌شود؛ چون اگر روش انتخاب شده نادرست باشد، فرد ضررهای مالی زیادی را متحمل می‌شود. از همین رو و به دلیل اهمیتی که آشنایی با انواع اوراق و سرمایه‌گذاری‌ها برای افراد دارد، آنها نباید در این راه بدون علم و دانش کافی قدم بگذارند.
مشاوران مجموعه وانیکس، در این مسائل می‌توانند راهنمایی خوبی برای شما عزیزان باشند و شما را در هر مرحله از کار سرمایه‌گذاری خود، یاری دهند؛ فقط کافی است برای اخذ مشاوره به صورت حضوری به شرکت ما مراجعه کرده یا از طریق تماس تلفنی با مشاوران ما ارتباط حاصل نمایید. در آخر، امیدواریم خواندن این مقاله برای شما مفید مواقع شده باشد.
