شهرستان سرخس واقع در استان خراسان رضوی است و دارای گمرک فعال در این منطقه است. در شهرستان سرخس منطقه‌ای اختصاصی هم راه‌اندازی شده که می‌توان از آن به‌عنوان منطقه ویژه اقتصادی خراسان رضوی یاد می‌شود. در این منطقه اقتصادی تمرکز اصلی بر آسان‌سازی فرآیندهای تجاری است. به همین خاطر در این منطقه اقتصادی قوانین و مقررات خرید و فروش برای تجارت و بازرگانی محصولات بسیار راحت‌تر و آزادانه‌تر است.گمرک سرخس در ۱۵ کیلومتری این منطقه اقتصادی واقع شده و فعالیت آن بیشتر در این محدوده و راه‌آهن است. بازرگانان از پرداخت انواع تعرفه‌های ترخیص کالا، انواع تشریفات ارزی، عوارض گمرکی و سایر محدودیت‌ها به نسبت ترخیص محصولات از گمرک‌های اصلی معاف هستند.
راه های ارتباطی به گمرک سرخس
در منطقه گمرک سرخس راه‌آهن مشهد، سرخس، تجن قرار دارد که این راه‌آهن سبب اتصال ایران به کشور ترکمنستان می‌گردد و به نقطه صفر مرزی خواهد رسید. این راه‌آهن از داخل منطقه اقتصادی سرخس عبور می‌کند. به همین علت موجبات ارتباط و اتصال با کشورهای آسیای مرکزی را به کشورهای اروپایی برقرار می‌نماید و به‌عنوان مهم‌ترین فضیلت این گمرک و منطقه اقتصادی آن به محسوب می‌شود.فرودگاه بین‌المللی سرخس هم یکی دیگر از راه‌های ارتباطی برای تجار و بازرگان در این منطقه است. داشتن راه‌های بین‌المللی هوایی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین راه‌های ارتباطی در مناطق اقتصادی به‌خصوص منطقه اقتصادی و گمرک سرخس است. فرودگاه بین‌المللی سرخس در محدوده گمرکی و همچنین منطقه اختصاصی اقتصادی این منطقه قرار دارد.
این فرودگاه در نقطه صفر مرزی قرار گرفته است و به همین خاطر برای ورود و خروج کالاها ترافیک هوایی کمتری را دارا بوده و تجار به‌سهولت می‌توانند برای واردات و صادرات محصولات مورد نظر خود از گمرک سرخس و منطقه اقتصادی و راه‌های ارتباطی و زمینی و هوایی به‌خوبی بهره‌مند گردند.
مزایای گمرک سرخس و منطقه اقتصادی آن
گمرک سرخس یکی از ۳۴ گمرک مهم کشور است که هدف آن تسهیل تجارت است. این گمرک به علت داشتن راه‌آهن به کشورهای اروپایی راه دارد. به همین خاطر دارای مزایای بسیاری برای ترخیص کالا است. از جمله مزایای این گمرک و منطقه اقتصادی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- نگهداری کالا به طور امانت
- سرعت بخشیدن و آسان‌سازی در دستیابی به کالا برای نزدیک کردن عرصه فعالیت صاحبان کالا اعم از مواد اولیه و ماشین‌آلات و دیگر کالاهای ساخته شده داخلی با هدف حمایت از تولید داخلی کشور
- پردازش کالا یا ایجاد تغییرات در آن برای دستیابی به ارزش افزوده کالا با استفاده از امکانات بالفعل
- فراهم‌کردن تسهیلات مورد نیاز برای دستیابی خریداران عمده داخلی به محصولات مورد نظر خود در این مناطق
- نزدیک کردن بازارهای تجاری منطقه‌ای و توسعه و گسترش تجارت خارجی کشور و نیز ایجاد زمینه فعالیت‌های تجاری منطقه‌ای با توجه به بازارهای کشورهای آسیای میانه، قفقاز و ماوراء قفقاز
- ارتباط با کشورهای آسیایی و اروپایی و سایر نقاط و بهره‌برداری مفید از این بازارها با استفاده از تسهیلات حمل و نقل داخلی و خارجی صادرات و صادرات مجدد
- جذب سرمایه و امکانات داخلی و خارجی برای موارد فوق‌الذکر به‌منظور تحصیل به اهداف مورد نظر با رعایت قوانین و مقررات مربوط
کالاهای عمده صادراتی و وارداتی در گمرک سرخس
در گمرک شهرستان سرخس سیمان سفید به ارزش ۹.۵ میلیون دلار، شیشه به ارزش ۲.۵ میلیون دلار از این شهرستان به مقصد ازبکستان و نیز روغن‌موتور خودرو به ارزش یک میلیون دلار به مقصد ترکمنستان در سال گذشته صادر شده است. دیگر محصولات صادراتی که از این گمرک ارسال شده است شامل، بیسکویت، ویفر، خرما، قند، شکر، ضدیخ موتور خودرو، روغن صنعتی، لوله، صابون لباسشویی هستند که مقاصد آنها ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قزاقستان و افغانستان صادر بوده است. گمرک سرخس در میان ۸۷ گمرک وارداتی کشور رتبه ۲۶ را داراست. پنبه به ارزش ۷۰ میلیون دلار از ازبکستان، واگن‌های قطار به ارزش ۳۰ میلیون دلار از کشور روسیه، لوبیا چیتی از ازبکستان و لوبیای قرمز از امارات متحده عربی بیشترین ظرفیت میلیون دلاری وارداتی این گمرک است.
سایر کالاهای وارداتی از طریق گمرک سرخس نظیر: کربنات دی سدیم، سولفات آمونیوم، کلر پتاسیم، نخ یک‌لایه، دانه‌های کلزا یا کانولا، ابریشم خام، پیله کرم ابریشم، عدس، دانه کنجد، سبوس گندم و جو، نخودفرنگی، لوبیا سفید هستند که از کشورهای ازبکستان، روسیه و ترکیه، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، امارات متحده عربی و اسپانیا به کشور ما وارد می‌گردند.
سخن پایانی
گمرک سرخس یکی از گمرکات کشور ایران است که در استان خراسان رضوی واقع شده است. این گمرک در قسمت شمال شرقی کشور بوده و با کشور ترکمنستان مرز مشترک دارد. گمرک شهرستان سرخس در ۱۵ کیلومتری منطقه ویژه اقتصادی شهرستان قرار گرفته و عمده فعالیت آن در این محدوده اقتصادی و همچنین راه‌آهن است.
این گمرک دارای مزایای متعددی بوده یکی از مهم‌ترین آنها، افزایش ارتباط تجاری با کشورهای آسیای میانه و قفقاز بوده است. انواع کالاهای عمده از جمله سیمان، روغن‌موتور، مواد خوراکی چون بیسکویت، قند و شکر و بسیاری از کالاهای دیگر توسط گمرک سرخس به کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان و امارات متحده عربی صادر می‌شود.
