الکترونیکی شدن گمرک باعث کاهش زمان ترخیص خواهد شد و جایگزین کلیه اظهارنامههای مکتوب گمرکی و پروندههای اداری با پیامهای الکترونیکی میشود. در بسیاری از کشورهای جهان سیستم گمرک الکترونیکی زمان زیادی است که شروع به کار کرده است. این اقدام مهم سبب گسترش تجارت الکترونیک شده است. به عنوان مثال، کشور ژاپن یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه بوده که بسیاری از فعالیتهای گمرکی خود را از این طریق انجام میدهد.
گمرک الکترونیک چیست؟
این به معنای انجام تمام امور گمرکی از جمله سیستمهای ترخیص خودکار برای اظهارنامه، جمعآوری و حفاظت از حقوق گمرکی، کنترل جریان کالاها، وسایل نقلیه و پول و ایمنسازی تجارت فرامرزی از جرم است. این نوع گمرک با هدف جایگزینی عملیات الکترونیک بهجای رویههای گمرکی مبتنی بر کاغذ به وجود آمده است.
در واقع این تحول دیجیتالی سبب ایجاد یک محیط گمرکی کارآمدتر، مدرنتر و هماهنگ با تحولات جهانی میشود. الکترونیکی شدن گمرک که حاصل پیشرفت در فناوری اطلاعات و ارتباطات است نتایج مهمی را به دنبال داشته، مثلاً سرعت انتقال بیشتر، بهبود ارتباطات، مشارکت راحتتر طرفهای تجاری و بسیاری از موارد دیگر بوده است.
دلایل رویآوردن به گمرک الکترونیک
یکی از موانعی که در تجارتهای بینالمللی وجود دارد، تأخیری است که در آنها وجود دارد. مهمترین دلیل این تأخیر نیز، فرایند گمرک سنتی است. در واقع در گمرک سنتی به دلیل استفاده از رویههای قدیمی ترخیص کالاها مانند، کاغذبازی زیاد، عدم وجود شفافیت در قوانین و مقررات گمرکی و روشهای طولانی برای ارزیابی کالاهاست. در ترخیص برخی کالاها لازم است تا نامهای به ادارات مرتبط، ارسال شده که زمان زیادی را صرف میکند. مثلاً برای ترخیص برخی از کالاها نیاز به نظارت ۲۰ تا ۱۰۰ اداره بر این معامله تجاری است. همچنین وجود فساد اداری که ممکن است در برخی از بخشهای گمرک وجود داشته باشد، هزینههای ترخیص را با افزایش قابل توجهی مواجه میکند.
در گمرک سنتی نیاز است تا همه کالاها مورد بررسی مستقیم قرار گرفته که با توجه به واردات انبوه کالاها، روال ترخیص را با مشکلاتی مواجه میکند. مسائل و مشکلات عمدهای که در گمرک سنتی وجود دارد، شامل موارد زیر است:
- نیاز بیش از حد به مستندسازی و اسناد
- اتوماسیونهای کم و حداقل استفاده از فناوری اطلاعات
- عدم وجود رویههای سازمانیافته برای بررسی کالاها
- عدم توجه به ارتباط بهتر بین ادارات برای صدور اسناد مورد نیاز
- بررسی طولانیمدت کالاها و اسناد و مدارک آنها
مزایای گمرک الکترونیک برای بازرگانان
هدف از تجارت بینالمللی کسب سود است. حال اگر در این مسیر موانعی وجود داشته باشد قطعاً بسیاری از بازرگانان از این فعالیت صرف نظر میکنند. در واقع واردات کالاها مزایای زیادی برای یک کشور به همراه دارد. واردات برخی از کالاها باعث کاهش هزینه تولید و در نتیجه به رشد و پیشرفت بیشتر اقتصاد کمک میکند.
همچنین با توجه به اینکه ممکن است زیرساختهای اقتصادی برای تولید برخی از کالاها فراهم نباشد، عرضه آنها کاهش و در نتیجه قیمتها افزایش داشته باشند. واردات این نوع از کالاها میتواند عرضه را افزایش و سبب کاهش قیمت و کمک به قدرت خرید مردم شود. همچنین در تسهیل این امر نقش مهمی ایفا میکند.
حال اگر این موانعی در این راه وجود داشته باشد، مزایای زیادی از بین خواهد رفت. عدم ترخیص بسیاری از کالا در گمرک تنها باعث اتلاف بخش عظیمی از سرمایه میشود که برای رشد اقتصادی کشور مانع بزرگی محسوب خواهد شد. در زیر به مهمترین مزایای گمرک الکترونیک برای بازرگانان خواهیم پرداخت.
- کاهش زمان ترخیص و صدور مجوزهای گمرکی
- سادهسازی رویههای گمرکی
- کاهش قابل توجه هزینههای گمرکی به دلیل عدم نیاز به کاغذبازی
- نوبتدهی هوشمند
- تسهیل ارتباط بازرگانان با یکدیگر
- امکان دستیابی سریعتر به کالاها
برای آموزش واردات تا کسب درآمد بالا با وانیکس و معرفی بهترین و پرسودترین کالاها برای واردات کلیک کنید
مزایای گمرک الکترونیک برای ادارات
ادارات یکی از قسمتهایی هستند که در ترخیص و فرایند گمرکی نقش مهمی ایفا میکنند. با گسترش فناوری در زمینه گمرکی مزایای زیادی نیز متوجه بخش اداری خواهد شد. دولتها میتوانند با استفاده از سازمان گمرک جهانی و سازمان تجارت جهانی برای پیشرفت هرچه بیشتر بخش گمرکی تلاش کنند. این باعث میشود تا گمرک کشور مطابق با پیشرفتهای جهانی رشد کرده و سبب تسهیل این اقدامات شود.
یکی از مهمترین مشکلاتی که در گمرک و بخش اداری وجود دارد، فسادهایی است که اتفاق میافتد. وجود فساد میتواند ضربه مهلکی به واردکننده ایجاد کند و به قیمت هزینه بیشتر یا بلوکه شدن محمولهها تمام شود. وجود آن مزایای زیادی برای ادارات به دنبال دارد که شامل موارد زیر است:
- تقویت قوانین و امنیت در جهت کشف هرگونه حقهبازی و کلاهبرداری
- کسب درآمدهای بیشتر به دلیل تسهیل و افزایش ترخیص
- کاهش هزینهها به دلیل حذف فرایند کاغذبازی
- افزایش گردش پول
- تطبیق با اصول و رویههای جهانی
- پرشدن شکافهای موجود در قراردادهای تجاری
- بهبود و تسریع بازرسی فیزیکی کالاها
- افزایش شفافیت و ارتباطات کارمندان در گمرک
معایب گمرک الکترونیک
در کنار همه مزایایی گمرک الکترونیک، معایبی نیز وجود دارد. یکی از مهمترین معایب آن، کاهش امنیت، خرابکاری، جاسوسی و حمله تبهکارانه به سیستمهای اطلاعاتی است. در واقع با وجود هکرها و عدم وجود سیستم امنیتی قوی امکان دسترسی و تحریف اطلاعات در این سیستمها وجود دارد.
یکی دیگر از معایبی که در این زمینه وجود دارد عدم مهارت بازرگانان و آشنایی آنها با سیستمهای الکترونیکی است. استفاده از این سیستم نیازمند داشتن اطلاعات و مهارت کافی است. آنها باید گامبهگام مراحل را با دقت تمام در این سیستمها انجام دهند که برخی از آنها فاقد این دانش هستند. ضعف بستر فرهنگی از دیگر مشکلاتی است که در الکترونیکی شدن گمرک وجود دارد.
مهمترین وظایف گمرک الکترونیک
با پیشرفت تکنولوژی و افزایش ارتباطات فواید زیادی به وجود آمده است. به طور مثال یک فرایند گمرکی با امنیت و دقت بالا میتواند فرایند ترخیص کالاها را سرعت بخشیده و موجبات رضایت مشتریان را فراهم کند. با توجه به گسترش این فضا مبادلات تجاری نیز افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.
همین موضوع سبب شده که امنیت شبکه تا حدی کاهش پیدا کند. با الکترونیکی شدن گمرکها باید بیش از پیش به امنیت دادهها توجه شده و از این طریق مانع اقدامات تبهکارانه شد. همچنین یکی از مشکلاتی که در کشور ما وجود دارد، سرعت پایین اینترنت است، این در حالی است که برای فعالیتهای الکترونیکی گمرک به اینترنت قوی نیاز است. گمرکهای الکترونیکی باید برای این مشکلات فکر اساسی کرده و آنها را به حداقل برسانند.
گمرک الکترونیک و شرکت بازرگانی وانیکس
همانطور که در متن به آن اشاره شد، فرایند این نوع گمرک میتواند سبب تسهیل ترخیص کالاها و همچنین کاهش زمان آن شود. این میتواند کمک بزرگی به بازرگانان و اقتصاد یک کشور کند. همچنین با گمرک الکترونیک ارتباطات بازرگانان در سراسر دنیا بهبود و افزایش تجارت را به دنبال دارد. در کشور ما نیز حدود ۳۴ عملیات گمرکی بهصورت دیجیتالی قابل انجام است.
یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، عدم آگاهی افراد از نحوه بهکارگیری این سیستم برای واردات کالاها است. شرکت بازرگانی وانیکس علاوه بر مشاورههایی که در اختیار بازرگانان قرار میدهد، صفر تا صد واردات را انجام داده و از این نظر به آنها برای واردات کمهزینه و پرسرعت کمک میکند. در واقع این شرکت بازرگانی قادر است از طریق گمرک الکترونیک، در کمترین زمان ممکن اقدامات مربوط به ترخیص کالاها را از گمرک انجام میدهد.
