نفت و مشتقات نفتی همچون بنزین از ارزش بالایی برای تمامی نقاط جهان است. ایران خود کشوری است که از منابع نفتی فراوان بهره‌مند است. در سال‌های اخیر به دلیل تنگ شدن حلقه‌ی تحریم‌ها دولت مردان به دنبال راه حل مشکلات اقتصادی از راه‌هایی غیر از فروش نفت خام و مشتقات آن بوده‌اند؛ زیرا این موهبت خدادادی بالاخره روزی تمام خواهد شد. اما با تمام چاره جویی‌ها هنوز هم کشور ما نسبت به صادرات محصولات نفتی وابستگی فراوان دارد. از آن جمله بنزین است. چند درصد بنزین وارداتی است.طرح‌های ساخت پالایشگاه در سال اخیر رشد و پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند و همین موضوع باعث شده میزان بنزین تولیدی در کشور با رشد ده میلیون لیتر تولید روزانه با مازاد مصرف روبه رو شود و این میزان را در چرخه صادرات قرار دهد. البته با توجه به رشد جمعیت و استفاده از خودروهای پرمصرف و نهادینه نشدن موضوع صرفه جویی در جامعه به گفته‌ی کارشناسان دیری نپاید که دوباره احتیاج به واردات داشته باشیم. هر لیتر بنزین ایرانی به قیمت ۹۵۰۰ تومان یا ۳۸ سنت در خارج از کشور است. در سال گذشته یعنی ۱۴۰۰ ایران حدود ۱,۹۳۴,۳۶۹,۵۶۷ لیتر بنزین صادرات به خارج از کشور داشته است که این حجم از صادرات در واقع مبلغ ۷۳۲,۶۶۶,۸۳۸ دلار ارز آوری داشته است. با توجه به این اعداد می‌توان گفت ایران روزانه پنج میلیون لیتر بنزین صادرات داشته است. البته با رشد جمعیت در این سال‌های اخیر مصرف بنزین به ۱۲۰ میلیون لیتر در روز رسیده است.
بنزین چیست؟
بنزین یک ماده و یک کالای با ارزش در تمام نقاط جهان است. تقریبا موتورهای وسایل نقلیه مثل هواپیماها و ماشین‌ها و موتور سیکلت‌ها از بنزین استفاده می‌کنند. بنزین از نفت خام تولید می‌گردد. نفت ماده‌ای غلیظ، سیاه رنگ، بدبو و چسبناک است که از چاه در پالایشگاه‌ها استخراج می‌شود. به همین دلیل ارزش فراوان در جهان به آن طلای سیاه می‌گویند؛ چرا که اقتصاد کشورها بر پایه‌ی طلای سیاه است. این موضوع ارزش این ماده را به خوبی بیان می‌کند.جالب است بدانید بیشترین ذخایر نفتی در کرانه‌های خلیج فارس، آمریکا، و روسیه قرار دارند. ماده‌ای گرانبها که حرکت وسایل نقلیه بستگی به وجود آن دارد. بنزین از مجموعه‌ای از مواد آلی و هیدروکربن‌های سبک دارای چهار تا دوازده اتم کربن تشکیل شده است.
البته در بنزین ناخالصی‌هایی شامل رنگ یا اکسیژن یا اتانول وجود دارد. ترکیبات موجود در بنزین سرطان‌زا هستند. باید بدانید که از یک بشکه نفت خام که دارای ۱۶۰ لیتر نفت خام است و نیز حدود ۷۲ درصد بنزین بدست می‌آید. البته میزان بنزین بدست آمده بستگی به نفت نیز دارد.
میزان تولید در پالایشگاه های کشور برای صادرات بنزین
همانطور که اشاره کردیم برای استخراج و تبدیل نفت خام به مشتقاتی مثل بنزین باید پالایشگاه‌هایی وجود داشته باشد تا استفاده از این محصول را سهولت بخشند. ایران در شهرهای مختلفی دارای منابع و ذخایر نفتی هستند. به همین خاطر پالایشگاه‌ها در شهرهای مختلف ساخته شده‌اند و میزان بنزین تولید شده در آنها متفاوت است. برای مثال:
- پالایشگاه ستاره‌ی خلیج فارس؛ این پالایشگاه دارای رتبه نخست در تهیه بنزین را در کشور داراست با تولیداتی در حدود ۴۷ میلیون لیتر در هر روز بنزین و ۱۵ میلیون لیتر گازوئیل.
- پالایشگاه امام خمینی در شازند؛ این پالایشگاه نیز با تولید روزانه ۱۷ میلیون لیتر بنزین در کشور در مقام دوم تولید بنزین قرار دارد.
- پالایشگاه بندر عباس که با تولید روزانه دوازده میلیون لیتر بنزین در کشور در جایگاه سوم قرار دارد.
- پالایشگاه اصفهان؛ این پالایشگاه با ظرفیت تولیدی دوازده میلیون لیتر در روز یکی از پالایشگاه‌های فعال و مهم در کشور است.
- پالایشگاه تهران؛ روزانه هفت میلیون لیتر بنزین در این پالایشگاه تولید می‌گردد.
پالایشگاه‌هایی مثل پالایشگاه لاوان، تبریز نیز با تولیدات سه میلیون لیتر در روز و مجتمع جدید وکت کراکر، پالایشگاه آبادان که روزانه پانزده میلیون لیتر بنزین در کشور تمام تلاش و ظرفیت خود را انجام می‌دهند که چرخ‌های اقتصادی کشور از حرکت باز نایستند تمام این پالایشگاه‌ها سعی در پایداری امنیت انرژی در کشور را دارند. با تلاش های این پالایشگاه‌ها پیش‌بینی شده است که تقریبا دو میلیون ودویست میلیون لیتر بنزین در کشور تولید شوند.این توضیحات نشان دهنده رشد هشتاد درصدی تولید بنزین در سال‌های اخیر بوده است.
جایگاه بنزین در جامعه
بنزین همیشه به عنوان یک کالای مهم در اقتصاد جهان شناخته می‌شود. در جوامع کنونی با پیشرفت تکنولوژی و رشد بی‌رویه جمعیت بنزین به عنوان یک محصول پر مصرف است. قیمت آن بر کالای مصرفی تاثیر به سزایی دارد. به همین جهت تهیه‌ی این سوخت جزو اولویت‌های تمام دولت‌ها است. تا چند سال اخیر کشور ما به دلیل وقفه در کار ساخت پالایشگاه‌ها و وجود تحریم‌ها به عنوان یک مصرف‌کننده میزان قابل توجهی بنزین وارد می‌کردند. واردات بنزین در اقتصاد کشور تاثیر منفی فراوان داشت. باعث تاثیر در کالاهای مصرفی کشور داشت.
بنزین وارداتی
در کشور ما شرکت ملی پالایش وپخش فرآورده‌های نفتی متولی واردات بنزین به داخل کشور است. در گذشته بنزین وارداتی برای جبران کمبودهای مربوط به نبود بنزین سوپر مطابق استانداردهای یورو۴ وارد کشور می‌شدند.
در پالایشگاه امام خمینی شازند اراک که بین ۱۴ تا ۱۵ میلیون لیتر در روز بود را با بنزین کشور ترکیب می‌کرد و تمامی کشور می‌فرستاد. اما در سال‌های اخیر به دلیل آلوده بودن شهرهای بزرگ این طرح در کلانشهرهایی که آلودگی هوا دارند مثل اراک، تهران، مشهد و اصفهان بنا به درخواست سازمان محیط زیست استفاده می‌گردد.
صادرات بنزین به چه کشورهایی است؟
بنزین ایران در کشورهای هم‌جوار جایگاه معینی دارد. با توجه به تولید مازاد بنزین در کشور بنزین به کشورهای آفریقایی، ارمنستان، پاکستان، افغانستان، عراق، سوریه، ونزوئلا، و قطر که بنزین ایران رانیز صادر می‌کند. بنزین کشور از طریق قطر صادرات می‌شود، یعنی بنزین کشور ما را قطر خریداری می‌کند مورد بررسی و پالایش قرار می‌دهد و به کشورهای دیگر صادرات می‌نمایند. با ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس کشور به خودکفایی در سال ۹۷ رسید و به عنوان تولید کننده بنزین در منطقه و دومین تولید کننده گازوئیل در اوپک معرفی شده است.
سخن پایانی
ایران به عنوان دارنده منبعی مهم مثل دارا بودن از سوخت‌های فسیلی باید برای آیندگان نیز سهمی بگذارد. به همین دلیل در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به واردات ماشین‌های برقی شده است. ترغیب خودروسازان از سی ان جی، این عامل هم باعث می‌شود از میزان آلایندگی و مصارف سوخت‌های فسیلی کاسته شود.
طبق بررسی‌های اخیر ایران از نظر مصرف بنزین در ردیف ۴۸ قرار دارد. در کشور ما بنزین بسیار ارزان است. بنزین برای مصرف عموم لیتری هزار تومان است و همین ارزانی باعث مصرف بی رویه آن نیز می‌شود.
قاچاق بنزین یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در اقتصاد است روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین از داخل کشور به کشورهای هم‌جوار قاچاق می‌شود. دولت برای جلوگیری از قاچاق بنزین تصمیم به سهمیه‌بندی آن نمود، اما موفقیت چندانی به دست نیاورد.
بهترین شرکت بازرگانی برای صادرات بنزین از ایران به کشورهای مختلف شرکت بازرگانی وانیکس است. این شرکت با سالها تجربه در زمینه صادرات و واردات و حمل و نقل در رزومه خود دارد. خریداران در داخل و خارج از کشور از طریق این مرکز برای محصول مورد نظر را فراهم می‌کنند.
