وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌عنوان یک وزارتخانه با ادغام دو وزارتخانه دیگر ایجاد شده است. این وزارتخانه وظایف متعددی بر عهده دارد که هدف آن ارتقای بخش اقتصادی کشور است. در این مقاله به بررسی این وزارتخانه پرداخته و وظایف آن در زمینه‌های گوناگون را شرح می‌دهیم.
وزارت صنعت و معدن و تجارت یا همان وزارت صمت چیست؟
وزارت صنعت، معدن و تجارت که به‌اختصار وزارت صمت نیز خوانده می‌شود، بعد از تصویب مجلس شورای اسلامی در روز ۸ ام تیرماه سال ۱۳۹۰ و تصویب شورای نگهبان در روز ۱۲ام تیرماه همان سال با هدف کوچک‌سازی دولت، با به هم پیوستن وزارت بازرگانی و وزارت صنایع و معادن تشکیل گردید. در زیر هر یک از این سازمان‌ها را توضیح داده‌ایم.
- وزارت صنایع و معادن: مسئول برنامه‌ریزی‌های دولت در قسمت‌های صنعتی و معدنی کشور است. وزارتخانه صنایع و معدن که متشکل است از دو وزارتخانه صنایع و معادن و فلزات در سال ۱۳۷۹ فعالیت خود را آغاز کرد.
- وزارت بازرگانی: یکی از وزارتخانه‌های دولت ایران است که کار آن افزایش و توسعه، بهبود امکانات بازرگانی ایران و تنظیم کردن قانون برای رسیدن به این هدف است. وزارت بازرگانی در سال ۱۳۵۳ از وزارت اقتصاد جدا شده و مستقل از این وزارت آغاز به کار کرد. قانون تشکیل این وزارتخانه در ۱۶ام تیرماه ۱۳۵۳ به تصویب مجلس سنا رسید.
وظایف وزارت صنعت، معدن و تجارت یا وزارت صمت چیست
وزارت صمت که یکی از وزارتخانه‌های دولت است، سرپرست و متصدی و کارگزار اصلی قسمت‌های بازرگانی بین‌المللی و همچنین صنایع و تولیدات داخلی محسوب می‌شود. هر نوع کار و فعالیت اقتصادی بخش خصوصی در زمینه بازرگانی داخلی و خارجی، قسمت‌های معدن و اصناف و همچنین تولیدات صنعتی، تحت نظارت این وزارتخانه صورت می‌گیرد. به طور مثال در سال جاری برای پشتیبانی و حمایت از تولیدات و برطرف‌کردن نیازهای بازار داخل، نحوه و مقدار واردات و صادرات بر عهده این وزارتخانه است.
در هر استان سازمان صمت تشکیل و بر اساس معادن، صنایع و کارهای تجاری موجود در هر استان وظایفی به آنها محول شده و کارهای مختلفی در این زمینه‌ها انجام می‌دهند. خدمات و وظایف وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمینه‌های زیر است که اختیارات هر قسمت را به طور جداگانه شرح می‌دهیم.
- صنایع
- معادن
- بازرگانی خارجی
- بازرگانی داخلی
- اصناف و تشکل‌ها
وظایف سازمان صمت در زمینه صنایع فلزی
با توجه به اینکه صنایع نقش پررنگی در پیشرفت اقتصادی هر کشور دارند، توجه به آنها اهمیت بالایی دارند. وظایف این سازمان در حوزه صنایع به شرح زیر است:
- نظارت بر فعالیت‌های صنعتی
- بررسی، مطالعه، همکاری کردن و پیشنهاد دادن در جمع‌آوری راهکارهای افزایش و توسعه صنعتی
- هماهنگی با سایر سازمان‌های مربوطه در کارهای تولیدی
- صادرکردن مجوز واردات ماشین‌آلات مستعمل و کهنه
- مشخص‌کردن مقدار ضایعات مواد اولیه
- مشخص‌کردن مقدار مواد اولیه مورد نیاز کالاهای تولید شده
- معرفی کالاهای تحت نظارت از جمله مواد پیش ساز مخدر، سوخت و مواد پتروشیمی
- مشخص‌کردن معیارهای اندازه‌گیری بهرهبرداری
- بازدید از واحدهای تولیدی جهت اطمینان از کیفیت کالاها و محصولات در مرحله آزمایش و صادرکردن پروانه بهرهبرداری
- شناسایی و صادرکردن پروانه صنایع نوین
- پیگیری درخواست‌های تغییرات در ویژگی و مشخصات بهرهبرداری ازجمله تغییر مکان، تغییر مالکیت و تغییر ظرفیت
- رسیدگی به درخواست واحدهای تولیدی از جمله تغییرات پروانه، اعطای معافیت از پرداخت حقوق گمرکی و اعطای تسهیلات
- پیشنهادهای مربوط به کالاهای سهمیه‌بندی شده
وظایف سازمان صنعت، معدن، تجارت در زمینه معدن
معادن یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای کسب درآمد در کشور است. در واقع بخش زیادی از تولید ناخالص داخلی کشور از طریق معادن تأمین می‌شود. وظایف این سازمان در حوزه معادت به شرح زیر خواهد بود:
- صادرکردن پروانه بهرهبرداری مجوز برداشت
- کنترل‌کردن مکان‌هایی برای کنترل میزان اکتشافات
- انجام میله گذاری با تأییدیه نظام مهندسی معدن در مکان اکتشافی
- شناسایی کردن منابع معدنی
- جلوگیری کردن از تخریب معادن و مواد معدنی
- کنترل کردن محدوده اکتشافی طی گذراندن مراحل پروانه
- جمع‌آوری کردن اطلاعات و آمار معادن و ارائه دادن به قسمت‌های مربوطه
- صادرکردن مجوز موقت برای کسانی که متقاضی اکتشاف هستند، بعد از مطالعه و تطابق مدارک
- ارائه دادن روش‌های اصولی طبق اصول فنی و آماده‌کردن گزارش صحیح آن
- محاسبه کردن مقدار استخراج از معادن جهت دریافت حقوق
- صدور پروانه اکتشاف و ارائه پاسخ استعلام‌ها
- صدور گواهی‌نامه کشف مطابق با دستورالعمل آن
وظایف سازمان صمت در زمینه بازرگانی خارجی
کشورها به دلیل تأمین نیازهای خود با دیگر کشورها به مبادله تجاری می‌پردازند. برخی اوقات تولیدهای کشور نمی‌تواند پاسخگوی تقاضا باشد و لازم است تا این کالاها از طریق کشورهای دیگر فراهم شود. حال یکی از وظایف سازمان صمت در زمینه بازرگانی خارجی است که شامل موارد زیر می‌شود:
- اقدامات مربوط به ثبت سفارش کالا
- اقدامات لازم جهت دریافت مجوز و پذیرش هیئت‌های تجاری برنامه‌ریزی
- اجرای نمایشگاه‌های تخصصی کالا در استان تحت نظارت این وزارت
- افزایش دادن صادرات و آماده‌کردن آمارها به‌صورت دوره‌ای
- انتخاب کردن صادرکنندگان نمونه طبق قانون
- پشتیبانی از طرح‌های تحقیقاتی در زمینه صادرات
- پذیرش پرونده‌های جوایز صادراتی
- برگزاری نمایشگاه‌های تجاری ایرانی در کشورهای صادرکننده مورد نظر برای گرفتن مجوز
وظایف سازمان صمت در زمینه بازرگانی داخلی
از جمله وظایف سازمان صمت در زمینه بازرگانی داخلی است. بازرگانی داخلی مربوط به بازارهای کشور می‌شود که لازم است تحت نظارت قرار بگیرند. این وظایف شامل موارد زیر است:
- محاسبه تولیدات داخلی و شرایط صادر کردن آنها
- مشخص‌کردن و کنترل قیمت کالاهای تولیدی داخلی با هدف پشتیبانی از آنها
- نظارت و همکاری در کارهای مربوط به حمل‌ونقل و انبارها
- شناسایی کانال‌های توزیع و ارائه پیشنهاد برای بهبود آنها
- ایجاد بازارهای داخلی و محلی با هدف معرفی کردن آنها و ارائه دادن تولیدات محلی
- فراهم نمودن امکانات لازم برای تأمین کالاهای ضروری در مواقع بروز حادثه غیر منتظره
- برنامه‌ریزی راهکارهای مناسب با هدف تأمین و توزیع کالاهای مورد نیاز در روزهای خاص
- نظارت مداوم بر کار عرضه و تقاضای کالا در بازار
وظایف سازمان صمت در زمینه اصناف و تشکل‌ها
اصناف و تشکل‌های گوناگونی در زمینه‌های مختلف مشغول فعالیت در کشور هستند. موضوعات و مشکلاتی که در این خصوص وجود دارد، اهمیت نظارت بر آنها را افزایش داده است. یکی دیگر از وظایف سازمان صمت در زمینه اصناف و تشکل‌هاست که به شرح زیر است:
- ارائه راهکار برای جلوگیری از فعالیت واحدهای صنفی متخلف بدون مجوز
- پشتیبانی از صنف‌های تولیدی
- برگزاری انتخابات اتحادیه صنفی و نظارت بر مصوبات آنها
- ایجاد شرایط لازم برای تشکیل کمیسیون نظارت بر اصناف استان
- مشخص‌کردن خط‌مشی
- ارائه دادن پیشنهاد آیین‌نامه جهت تأیید مراجع دارای صلاحیت
- فراهم نمودن تسهیلات لازم برای واحدهای صنفی بدون همکاری ارگان‌های مربوطه
- انجام‌دادن کارهای دبیرخانه کمیسیون نظارت بر سازمان‌های صنفی
- ابلاغ مصوبات به مراجع مربوطه
اهداف وزارت صنعت، معدن و تجارت یا وزارت صمت چیست
وزارت صنعت، معدن و تجارت در اقتصاد کشور نقش زیادی دارد. این وزارتخانه دارای سازمان‌ها و بخش‌های مختلفی است که هر یک از آنها جهت پیشبرد اهداف مختلفی ایجاد شده‌اند.
در این بخش ما به مهم‌ترین اهداف این وزارتخانه خواهیم پرداخت:
- تعیین برنامه و مقررات کلی
- صادرکردن مجوز تأسیس و ساخت و بهره‌بردن از بخش تولیدی صنعتی با رعایت مقررات
- پشتیبانی و حمایت از اقدامات مربوط به رشد نیروی انسانی
- افزایش کارآفرینی بخش صنعت
- نظارت بر فعالیت‌های صنعتی
- اقدامات لازم را جهت ارتقا و توسعه و بهبود کیفی صنایع دستی
- برنامه‌ریزی برای افزایش و ارتقا سرعت بازدهی و بهره‌بردن از بخش صنعت
- سرمایه‌گذاری و تعیین سیاست‌ها جهت توسعه صادرات محصولات صنعتی
- پیش‌بینی‌های لازم در زمینه خدمات فنی مهندسی مطابق با حدود سیاست‌های صادرات کشور
سخن پایانی
وزارت صنعت، معدن و تجارت با هدف کوچک‌سازی دولت و ارتقا و پیشرفت اقتصاد ایران از ادغام دو وزارتخانه بازرگانی و صنعت و معدن ایجاد شده است. این وزارتخانه وظایف متعددی در زمینه‌های مختلف را بر عهده دارد. صنایع، معادن، بازرگانی داخلی، بازرگانی خارجی و اصناف و تشکل‌ها از جمله زمینه‌هایی است که این وزارتخانه مسئولیت رسیدگی بر آنها را دارد. امیدواریم که با خواندن این مقاله از سایت شرکت بازرگانی وانیکس به صورت کامل فهمیده باشید که وزارت صمت چیست و چه وظایفی دارد.
