گروهی نیز از پرداخت و دادن مالیات گریزانند و از پرداخت آن سر باز می‌زنند که به اصطلاح فرار مالیاتی می‌کنند، اما دولت راه‌هایی برای جلو گیری از این کار دارد مثلا آژانس‌های مسافرتی نمونه‌ای از گیر انداختن افرادی است که مالیات نپرداخته‌اند، باید هنگام خروج از کشور مالیات تسویه شود و بعد اجازه خروج صادر می‌شود.
دسته بندی و انواع مالیات
مالیات به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم اعمال می‌شود. مالیات هم بر در آمد یعنی هر درآمدی که از راه کسب و کاری به دست آید و هم بر فروش یعنی فروش هر کالا و جنسی شامل می‌شود. این موضوع بر در آمد شخص ارتباط مستقیم دارد یعنی هرچه در آمد شخص بیشتر باشد به همان نسبت مالیات بیشتری باید بپردازد.
مالیات شامل همه چیز می‌شود، مثل درآمد کشاورزی، درآمد بر حقوق، درآمد ملک، مالیات خرید و فروش انواع خدمات، مالیات بر عوارض گمرکی، مالیات بر سودهای بازرگانی، مالیات بر تمبر، حتی بر مصارف خانگی مثل آب و برق و گاز نیز مالیات تعلق می‌گیرد.
ویژگی های یک نظام مالیاتی کار آمد چیست؟
برای داشتن یک کشور آباد باید مالیات‌ها به موقع و منظم پرداخت شوند و دولت نیز باید خود را مکلف بداند که این مالیات‌ها در راه آبادانی و کارهای عام المنفعه خرج شوند. بنا به مشاغل و مهارت‌ها قوانین مالیات متفاوتی برای افراد و مشاغل در نظر گرفته می‌شود. یعنی نرخ مالیات برای سطوح مختلف در جامعه متفاوت است و فرد بنا به شغل و موقعیت خود مشمول نرخ مالیاتی می‌شود. یک نظام مالیاتی کارآمد باید توجه داشته باشد تا افرادی که در یک سطح درآمد قرار دارند و دارای شرایط یکسانی هستند از نرخ مالیات مساوی برخوردارند. یکی دیگر از ویژگی‌های مالیات کار آمد این است که قادر باشد در شرایط مختلف اقتصادی و بنا به موقعیت‌های گوناگون بدون برهم زدن نظم اقتصادی تغییر کند، یعنی در بعضی مواقع کم یا بیشتر یا حتی در مواقعی حذف شود.
میزان مالیات
میزان مالیات پرداختی با درآمد افراد ارتباط مستقیم دارد، یعنی هرچه درآمد بیشتر باشد میزان مالیات بیشتر خواهد بود. باید در نظر داشت که بین اقشار ثروتمند و کم درآمد تفاوت مالیاتی وجود داشته باشد تا جامعه دچار چند گانگی نشود. قوانین قابل پذیرش برای جامعه شود و مورد دیگر اینکه قوانین مالیاتی وضع می‌شوند تا باعث رشد و ترقی فرد و جامعه شود؛ پس باید نظام‌مند باشد و دست و پای افراد را نگیرد و باعث خصوصی‌سازی نشود؛ چرا که مالیات برای پیشبرد اهداف عمومی است، باید طوری باشد که شرایط مالیات دهندگان در آن در نظر گرفته باشد که اخذ مالیات مانع تولید نشود. میزان ارزش افزوده باید طوری باشد که به ثروتمندان یادآوری کند برای بهره‌مندی از امکانات رفاهی جامعه باید مالیات بیشتر بپردازند. با این کار آنها فقط به فکر ثروت‌اندوزی نمی‌افتند و بیشتر سرمایه گذاری می‌کنند که با این رفتار اقتصادی چرخ اقتصاد هم خواهد چرخید.
کلیت نظام مالیاتی در کشورها بر یک اساس طراحی شده است، اما نوع اخذ مالیات و میزان آن در کشورهای مختلف متفاوت است و براساس شرایط اقتصادی و اجتماعی آن کشور تعیین می‌شود. در کشورهای توسعه یافته از مالیات به عنوان ابزاری برای به راه انداختن بخش‌های خصوصی در راستای پیشبرد اهداف عمومی استفاده می‌کنند. در این نظام مالیاتی، برای مالیات‌دهنده باید روشن باشد که مالیات اخذ شده صرف چه کارهایی در کشور می‌شود.
موارد معاف از مالیاتی
بعضی اقلام مصرفی یا بعضی از مشاغل مشمول قانون معاف از مالیات هستند. به طور مثال محصولات کشاورزی که عمل فرآوری انجام نشده باشد، انواع کودها و سم‌ها، انواع بذر و نهال گیاه، انواع داروها و لوازم درمانی و بیمارستانی، خدمات توان بخشی، خوراک دام و طیور، اقلام خوراکی که شامل کالاهای اساسی می‌شود. مثل گوشت ، برنج، سویا، شیر خشک، آرد، انواع روغن‌های خوراکی. تمامی این‌ها فقط نمونه‌هایی از کالاهایی است که معاف از مالیات هستند. در قانون نرخ مالیاتی برای‌شان تعریف نشده است.
جمع بندی
بنا به توضیحات متوجه شدیم پرداخت مالیات که در قانون وضع شده یک اجبار همگانی است که دولت مکلف به خرج و هزینه آن در موارد عام المنفعه است و باید پاسخ گوی منابع هزینه‌ی آن به جامعه باشد. مالیات برای افراد در سطوح مختلف متفاوت است و فقط عده‌ای محدود از قوانین مالیاتی معاف هستند.
در حقیقت مالیات یعنی خروج قانونی بخشی از درآمد و صرف آن در راستای برنامه‌های دولتی است. در ایران فقط ۴۰ درصد اقتصاد از قوانین معاف از مالیاتی استفاده می‌کنند و همانطور که برخی از قوانین تبعیت نمی‌کنند، دولت نیز برای آنها راه‌هایی اندیشیده است. باید دانست کشوری موفق و پویا است که افراد آن جامعه مالیات خود را به طور منظم پرداخت کنند و دولت آن کشور هم به طور وضوح در مورد خرج و هزینه مالیات برای جامعه شفاف‌سازی می‌کند.
