باید بگوییم، منظور از مالیات بر عایدی سرمایه، مالیاتهای اعمال شده به سود ناشی از انتقال اموال غیرمولد بوده و نام دیگر آن میان عموم مردم، به مالیات ثروتمندان شهرت دارد. در حقیقت وقتی افراد با فروش املاک و داراییهای خود سودی را نصیب خود میکنند، مالیات بر عایدی مشمول، سود حاصل از فروش این ممالک میشود. درواقع، منظور از عایدی سرمایه در این نوع مالیات، همان سرمایهای است که از فروش خودرو، طلا، مسکن، ارز و سکه به دست فرد رسیده است. حال که با مفهوم کلی این نوع مالیات آشنا شدید، در ادامه این مقاله از وبلاگ وانیکس، قصد داریم، موارد مرتبط به این موضوع مثل اهداف، مزیت و قوانین موجود را بیشتر بررسی نماییم. همچنین اگر شما به دنبال مشاوران زبدهای برای انجام امور مالیاتی خود هستید، میتوانید از تجربه مشاوران ما در شرکت تجاری وانیکس، بهره ببرید. فقط کافی است، با تیم مشاوره مجموعه وانیکس تماس گرفته و سؤالات مالیاتی خود را مطرح کنید.
اهداف گرفتن مالیات بر عایدی سرمایه
در ابتدای کار، میخواهیم شما را برای درک بیشتر این موضوع، با اهداف دولت از مطرح کردن این نوع مالیات آشنا کنیم. دلایل و اهداف زیادی برای اخذ مالیات بر عایدی وجود دارد که به عمدهترین آنها در زیر اشاره کردهایم:
- پیشگیری از جولان دادن برخی از سودجویان در بخشهای قابل سرمایهگذاری مثل سکه، مسکن و ارز
- ایجاد کردن انسجام، یکپارچگی و کارایی در نظام مالیاتی
- توزیع درآمدها میان اقشار مختلف جامعه به صورت مناسب و درنتیجه جلوگیری از افزایش درآمد بیش از حد افراد سرمایهدار و ایجاد شکاف طبقاتی
- برقرار کردن عدالت اجتماعی از طریق برقراری عدالت مالیاتی
- جلوگیری از فرار مالیاتی برخی از افراد
مزیت مالیات گرفتن از عایدی سرمایه
این اهداف مطرح شده در بالا مزیتهایی دارند که مهمترین این مزایا را میتوان به شکل زیر خلاصه کرد:
- کاهش نوسانات قیمتی در انواع بازارها و در نتیجه افزایش یافتن قابلیت پیشبینی بازارها
- کاهش نرخ تورم در کشور
- تخصیص یافتن قسمت قابلتوجهی از سرمایهها به بخشهای مولد و اقتصادی و در نتیجه رشد اقتصادی کشور
- تقسیم عادلانه درآمد بین همه افراد جامعه
انواع مالیات بر عایدی سرمایه
همانطور که در بخشهای بالا نیز اشاره کردیم، مالیات بر عایدی سرمایه، همان مالیات تعلقگرفته به فروش داراییهای غیرتولیدی است. این داراییها میتوانند شامل سهام، زمین، مسکن، آثار هنری، اوراق بهادر، عتیقهجات و تمامی داراییهایی باشند که بدون فعالیت بر روی آنها، برای افراد سودآوری میکنند. علاوه بر موارد ذکر شده در فوق، حتی اگر به نام شما خودروهای زیادی ثبت شود و شما از خرید و فروش آن سودآوری کنید، این کالا نیز جزو کالاهایی به شمار میرود که مشمول مالیات بر سرمایه میشوند. این امر که به طور دقیق، اعمال مالیات عایدی سرمایه بر چه مواردی است، بسته به کشور مدنظر متغیر بوده و این موارد، در کشورهای مختلف ممکن است به دلایل مختلف اقتصادی و سیاسی با هم متفاوت باشند.
باید توجه کنید که این مالیات، زمان فروش داراییها و دریافت سود از فروش آنان، قابلاجرا است. تا وقتیکه داراییهایتان در اختیار خودتان باشد هیچگونه مالیات بر عایدی بر آنها محاسبه نمیگردد. مالیات بر عایدی سهام و مالیات بر عایدی مسکن، اصلیترین موارد اعمال این مالیات، در ایران به شمار میروند. بهطورکلی اگر فرایند خریدوفروش کالای شما از طریق دلالی صورت بگیرد، باید این مالیات را بپردازید.
مقایسه مالیات ارزشافزوده و مالیات بر عایدی سرمایه
مانند تصور همه شما، شباهتهای زیادی بین مالیات بر ارزشافزوده و مالیات بر عایدی سرمایه وجود دارد، اما تفاوتهای در اصل ماهیت آنها وجود دارد. یکی از این دو مالیاتها جزو مالیاتهای غیرمستقیم بوده و یکی از آنها جزو مالیاتهای مستقیم. غیرمستقیم، مالیات بر ارزشافزوده و مستقیم مالیات عایدی سرمایه.
بر سود حاصل از انجام کار مالیات بر ارزشافزوده، تعلق میگیرد. این مالیات حاصل انجام کار روی یک محصول بوده و درواقع به خدمات و کالاهایی قرار گرفته در چرخه تولید و یا مولد تعلق میگیرد. برخلاف این نوع مالیات، مالیات عایدی سرمایه، مالیات تعلقگرفته به سود حاصل از فروش کالاهایی غیرمولد بوده و توسط صاحبان آن، به هیچ طریقی به ارزش آنها اضافه نشده است؛ مثلاً در معامله یک ملک بین ۳ نفر، فقط این زمین بدون افزوده شدن هیچ ارزشی بین این سه نفر جابهجا شده است.
نحوه محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه
همانطور که در بخشهای بالا نیز، به دفعات تکرار کردیم، مالیات عایدی بر سرمایههای در تملک افراد تعلقگرفته و توسط دولت به صورت درصدی محاسبه و دریافت میشود. در این درصدگیری هرچه سود حاصل از فروش داراییها زیاد باشد، مقدار این درصد نیز بالاتر رفته و از فرد مبلغ زیادی اخذ میشود. البته این نکته نیز قابل ذکر است که بخشی از سود حاصل از فروش کالاهای ارزشمند، معاف از مالیات هستند. همه کشورها محاسبه نرخ مالیات بر عایدی یکسانی ندارند و این درصد میتواند در هر کشوری متفاوت باشد. حال میخواهیم از نحوه محاسبه این مالیات بر سرمایه یک مثال بیاوریم:
مثلاً شما فرض کنید در سال ۱۳۹۵ به میزان ۲۰۰ میلیون تومان طلا خریداری کرده و این طلاها را در سال ۱۴۰۲ با توجه به نرخ تورم، ۳۵۰ میلیون فروختهاند. حال که شما از این معامله حدود ۱۵۰ میلیون سود به دست آوردهاید این مالیات بر روی این ۱۵۰ میلیون محاسبهشده و از طریق دولت قابل اخذ است.
نحوه پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه
همانند بخش قبل که گفتیم نحوه محاسبه این مالیات در کشورهای مختلف با توجه به عواملی، متفاوت است. این موضوع در نحوه اخذ و پرداخت مالیات عایدی سرمایه نیز پابرجا بوده و باز با توجه به سیاستهای هر کشوری، دارای قوانینی است. در بسیاری از کشورها، اطلاعات عواید سرمایه توسط مودیان، شخصاً در اظهارنامه مالیاتی ذکر میشود؛ و بقیه مراحل پرداخت، مشابه روند پرداختی سایر مالیاتها است.
چیزی که در این بین باید به آن توجه کنید این است که پر کردن فرم اظهارنامه، یک کار تخصصی بوده و بهتر است برای پر کردن آن از افراد متخصص در حوزه مالیاتی کمک بگیرید تا با انجام خطا، مشمول مجازات نشوید.
قانون مالیات بر عایدی سرمایه
در مورد قوانین وضع شده برای این نوع مالیات، باید بگوییم، در وضع این قوانین، دستیابی به تمامی اهداف اشاره شده در فوق در نظر گرفته شده است. در حقیقت دولت قصد دارد با وضع قوانینی، به این اهداف جامه عمل پوشانده و مانع بروز بیعدالتیها و فاصلههای طبقاتی شود.
در همین راستا، ۹۸.۵ درصد خانوارهای کشور، طبق سخنان نایبرئیس گروه مجلس، معاف از پرداخت مالیات عایدی سرمایه هستند؛ یعنی همانطور که در بخشهای فوق نیز اشاره شد این مالیات روی سرمایهگذاران و ثروتمندان تمرکز دارد.
تیترهای مهم متن لایحه مالیات بر عایدی سرمایه
در بخش قبل که به تنظیم قانونها درباره این مالیات پرداختیم، حال میخواهیم در ادامه بخش قبلی، به بیان تیترهای مهم در متن طرح مالیات بر عایدی سرمایه که شامل ۱۹ صفحه است، بپردازیم. این تیترهای اصلی عبارتاند از:
- مالیات بر عایدی املاک
- مالیات سالانه خودروهای شخصی
- مالیات سالانه املاک مسکونی
- درآمد املاک
- درآمد کشاورزی
- درآمد حقوق
- درآمد مشاغل
- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
- درآمد اتفاقی
- مالیات بر جمع درآمد اشخاص حقیقی
لازم به یادآوری است که این متن لایحه تنها پیشنویس بوده و بعد از تصویب قابلیت اجرا را دارد.
سخن پایانی با وانیکس
در این مقاله، سعی کردیم تمام جوانب مالیات عایدی سرمایه را بررسی کرده و تمام مورد مرتبط به آن را بیان کنیم. امیدواریم مطالعه این مقاله بر سطح آگاهی شما افزوده باشد. شرکت بازرگانی وانیکس یکی از بهترین شرکتها در حوزه تجارت بوده و به تمامی مسائل اقتصادی تسلط دارد.
تیم این مجموعه تمام تلاش خود را میکند تا سطح اطلاعات شما را با ارائه مقالات آموزشی در این حوزه افزایش دهد. در صورت هر سؤال و ابهامی شما میتوانید به وبلاگ ما مراجعه کرده و موضوعات مدنظرتان را جستجو نمایید یا میتوانید مستقیماً با مشاوران ما تماس گرفته و سؤالات خود را از آنان جویا شوید. تیم تجاری وانیکس آماده خدمترسانی به شما عزیزان در تمام مسائل اقتصادی و تجاری است.
