برای اینکه یک تاجر خوب بوده و تجارتی آگاهانه داشته باشیم، باید با برخی از تعاریف مهم در این زمینه مانند انواع وزن آشنا باشیم تا در دادوستد خود دچار بحران و مشکل نشوییم. در ادامه با وانیکس همراه باشید تا به بررسی و تعریف انواع وزن در واردات و صادرات بپردازیم.
تعریف وزن
حجم با جرم هم مفهوم نیست و بر اساس آن نیز، وزن حجمی با وزن جرمی تفاوت دارد. وزن حجمی، فضایی است که کالای شما در کشتی، هواپیما یا کامیون اشغال میکند. نحوه محاسبه وزن حجمی هم به این صورت است: ضرب طول، عرض، ارتفاع یک بسته درهم (به سانتیمتر) و تقسیم بر ۵۰۰۰ (برخی از شرکتهای حملونقل از ۶۰۰۰ بهجای ۵۰۰۰ استفاده میکنند)

وقتی محموله شما توسط پست دریافت شد، هم وزن واقعی بسته محاسبه میشود و هم وزن حجمی آن؛ سپس وزن بالاتر را، لحاظ میکنند. این رویه، رویه کار شرکتهای پستی است که وزن بالاتر را ملاک قرار میدهند. باید به این نکته توجه ویژه کرد که برای محاسبه وزن کالا مدنظر، آن را به شکل یک مکعب مستطیل در نظر میگیرند و بزرگترین طول هر قسمت از کالا، بهعنوان معیار اندازهگیری در نظر گرفته شود. بر طبق قوانین حاکم در سیستم پست هوایی، وزن کالا به شکل پلکانی در واحد ۰/۱ کیلوگرم، به بالا محاسبه میشود.
وزن ناخالص کالا و تفاوت آن با وزن خالص
دانستن تفاوت بین وزن خالص و ناخالص برای تاجران و مصرفکنندگان لازم است؛ چون اغلب حین اعلام وزن محموله، توسط شرکتها و سایر فروشندگان فریب داده شده و ضرر میکنند. با یک مثال کوچک این موضوع را بهتر متوجه شده و تفاوت میان این وزنها را بیشتر درک میکنید. مصرفکنندگان اغلب تحتتأثیر بستهبندی صابون قرار میگیرند و بدون اینکه بدانند، برای بستهبندی آن هزینه پرداخت میکنند. مثلا وزن ناخالص چاپ شده روی بسته بندی ۱۰۰ گرم است، اما وقتی روی بسته بندی را با دقت می بینید متوجه می شوید که یک وزن خالص دیگر هم با سایز کوچک چاپ شده که نوشته ۸۰g . در واقع فقط ۸۰ گرم صابون خریده و پول ۱۰۰ گرم صابون را پرداخت کردهاید. پس مهم است که در حین خرید به دنبال وزن خالص باشید و مفهوم آن را بدانید. اجازه بدهید نگاهی دقیقتر به اهمیت وزن ناخالص و خالص بیندازیم. این اوزان شاید در مثال گفته شده، یک صابون کوچک، زیاد تفاوت نکند اما در مورد تناژ یک کشتی حمل بار از اهمیت زیادی برخوردار است .در ادامه با ما همراه باشید تا توضیحات بیشتری در باره انواع وزن و نحوه محاسبه آن در تجارت، در اختیارتان قرار دهیم.
تأثیر وزن کالا، هنگام ترخیص آن از گمرک و تعریف وزن قانونی
در شرایطی که حقوق ورودی، برحسب وزن کالا محاسبه و در یافت میشود، وزن قانونی ملاک و مدنظر است. بهعبارتدیگر، هزینه ترخیص محموله وارداتی از گمرک بر اساس وزن قانونی آن کالا است؛ یعنی وزن ناخالص کالا با در نظر گرفتن وزن بستهبندی و پوششها و لفافهای درونی به وضع عادی، منهای وزن تقریبی ظرف کالا. بر اساس قانون، زمانیکه قرار است حقوق گمرکی و سود و هزینه بازرگانی بر اساس وزن کالا دریافت شود، و کالای وارداتی از نوع جذبکننده رطوبت باشد، معیار و مبنا را وزنی قرار میدهیم که در زمان خرید در محل مشخص و معین از نظر جوی معامله و مشخص شده است.

بهعبارتدیگر، هرگونه تغییر وزن کالا بعد از مرحله خریداری از فروشنده، مثلاً تغییر وزن حین حملونقل و یا زمان تخلیه محموله در محل موردنظر، مورد محاسبه قرار نمیگیرد. در واقع اگر تغییر شرایط آبوهوایی، منجر به افزایش یا کاهش وزن کالا بشود، در بارنامه تا زمان تحویل کالا به گمرک در نظر گرفته نمیشود.
باز با یک مثال ساده برای درک بهتر، با ما همراه باشید:
برای نمونه دادوستد برنج
وقتی در منطقه تولید برنج، محصول خریداری میشود تحتتأثیر شرایط جوی و رطوبت قرار دارد ولی بعد از حملونقل، در طی مسیر بر اساس تغییر شرایط آبوهوا امکان دارد از وزن آن کاسته شده و یا درصورتیکه در معرض رطوبت بیشتر قرار گیرد، وزن آن افزایش یابد؛ در این شرایط وزن کالا را همان مقدار هنگام تحویل در مبدأ در نظر میگیرند، نه وزن، حین تحویل محصول در مقصد. همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، نوع بستهبندی کالا، در محاسبه وزن آن مؤثر میباشد. در مطلب بعدی به این مورد اشاره کرده و توضیح دادهایم.
وزن تقریبی کالا بر حسب نوع و بستهبندی آن
وزن تقریبی کالاهای مختلف متفاوت است. بدیهی است اوزان تقریبی هر کالا بر اساس نوع کالا و بستهبندی آن تفاوت دارد و این مورد در آییننامه گمرک در نظر گرفته شده است.
در ادامه محاسبه وزن تقریبی چند کالا را بیان کردهایم.
ظروف شیشهای:
- صندوق مشبک: ۲۰ درصد وزن همراه با ظرف
- صندوق: ۳۰ درصد همراه با ظرف
ظروف چینی :
- صندوق: ۳۰ درصد وزن همراه با ظرف
- کارتن و سایر ظروف : ۱۵ درصد وزن همراه با ظرف
- مواد نساجی و کالاهای ساخته شده از آن:
- صندوق چوبی: ۲۰ درصد وزن همراه با ظرف
- کارتن: ۸ درصد وزن همراه با ظرف
- گونی یا کیسه: ۳ درصد وزن همراه با ظرف
سایر کالاها:
- صندوق با ظروفی از جنس چوب یا فلز: ۱۵ درصد وزن همراه با ظرف
- کارتن: ۳ درصد وزن همراه با ظرف
- ظروفی که برای بستهبندی کالا استفاده میشود اگر آن را به طور ناقص بپوشانند، وزن خالص حقیقی کالا معیار و ملاک عمل خواهد بود.
ابعاد محموله
یکی دیگر از موارد مهم در حملونقل کالاهای تجاری، توجه به ابعاد محموله است. ابعاد یک محصول همان سنجش آن بر اساس طول به عرض بر حسب ارتفاع است؛ اما اگر بخواهیم از همه جوانب برسی کنیم علاوه بر مورد گفته شده شمارش کالا (تعداد کارتنها یا هر چیزی) و وزن محموله نیز در برسی ابعاد مورد توجه قرار میگیرد.

درصورتیکه اطلاعی از ابعاد کالای تجاری خود نداشته باشیم نمیتوانیم وسیله مناسب برای حملونقل آن را پیدا کنیم. ممکن است با انتخاب یکه وسیله حمل نادرست، خطرات و آسیبهای جبرانناپذیری را به خود بزنیم؛ برای مثال در مواردی که ابعاد محموله بسیار بزرگ و خارج از استاندارد است باید از کشتیهای BREAK BULK و یا کشتیهای که روی عرشه خود فضای مناسب و بزرگی برای قرارگیری این نوع کالاها دارند استفاده کرد؛ یا بدون درک ابعاد محموله نمیتوانیم حدس بزنیم که آن را با یک هواپیمای مسافربری نیز میتوان فرستاد یا فقط باید هواپیمای باری باشد؛ قابلذکر است که بسته به نوع هواپیماها ابعاد کالاها متفاوت است.
خدمات شرکت بازرگانی وانیکس
برای موفقیت در داد و ستد خود علاوه بر بازاریابی و شناخت محصولات وارداتی که سود خوبی دارد، باید از قوانین دادوستد و مفهوم اوزان محموله اطلاع کاملی داشته باشید. شرکت وانیکس از جمله شرکتهای تجاری صاحبنام در زمینه تجارت است که میتواند به فعالان حوزه بازرگانی در زمینه آشنایی با مفهوم انواع وزن در واردات، وزن خالص و … یاری رساند.