دریاها از دیرباز به‌عنوان مسیری برای جابه‌جاکردن انواع کالا و مسافران استفاده می‌شدند؛ اکنون سؤالی که در این بین مطرح می‌باشد، این است که: آیا راه های آبی امکان روابط بازرگانی بیشتر را فراهم می‌کنند؟ یا نه؟ با نگاهی به تاریخ و مقایسه روابط اقتصادی کشورهای که به آب‌های آزاد، راه دارند با سایر کشورها می‌توان این نکته را دریافت که جواب قطعی این سؤال مثبت است. در ادامه به برسی بیشتر این موضوع پرداخته و راه های حمل‌ونقل آبی را بیان می‌کنیم. با وانیکس همراه باشید.
اهمیت حمل‌ونقل دریایی در تجارت
یکی از رکن‌های اصلی تجارت در سطح جهانی، حمل‌ونقل دریایی است؛ به‌طوری‌که برای جابه‌جایی کالاهای بزرگ و مهم از راه های آبی استفاده می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت حمل‌ونقل آبی یا دریایی عبارت است از جابه‌جایی افراد، کالاها از طریق اقیانوس‌ها، دریاها، رودها و هر مسیر آبی دیگر. به دلیل اثرگذاری ترابری دریایی بر قیمت تمام شده محصول، راه های آبی بر روابط بازرگانی تأثیر گذاشته و باعث ایجاد محیط رقابتی شده‌اند. کالاهای حمل شده توسط راه های آبی همان‌طور که قبلاً نیز اشاره کردیم معمولاً حجیم بوده و وزن زیادی دارند؛ بنابراین نمی‌توان آن‌ها را با سایر روش‌های حمل‌ونقل جابه‌جا کرد؛ همچنین این کالاها معمولاً داری عمر زیاد و فاسدنشدنی هستند؛ زیرا حمل‌ونقل دریایی نسب به سایر وسیله‌های حمل، زمان زیادی می‌خواهد و محصولات طی مدت‌زمان زیادی به مقصد می‌رسند.
تجاری که برای جابه‌جایی کالای مبادله‌ای خود از این روش استفاده یا افرادی که از این طریق سفر می‌کنند، معمولاً زمان برایشان اهمیت زیادی ندارد. از معایب دیگری که افزون بر طولانی بودن زمان می‌توان به این نوع حمل‌ونقل اختصاص داد این است که همه کشورها به آب‌های آزاد دسترسی ندارند؛ بنابراین نمی‌توانند کالاها یا مسافران را از راه آبی پذیرش کنند. با تمام موارد اشاره شده حمل‌ونقل آبی همچنان به‌عنوان پیشتاز در امر تجارت نقش مهمی ایفا می‌کند و باعث افزایش روابط بازرگانی بین کشورها می‌شود؛ اما چگونه؟ جواب سؤال را در ادامه این مطلب دنبال کنید.
راه های آبی چگونه باعث افزایش روابط بازرگانی می‌شوند؟
- راه های آبی امکان واردات و صادرات از کشورهای که فقط از طریق دریا در دسترس هستند را ممکن می‌کند.
- تجارت از طریق دریا امن بوده و به نسبت سایر روش‌ها هزینه کمتری دارد.
- امکان انتقال بارهای حجیم جثه با وزن حدودی ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن را فراهم می‌کند؛ این مقدار بار را نمی‌توان توسط راه هوایی و یا زمینی منتقل کرد. (امکان حمل بار توسط هواپیما شش تا هشت کیلو، با کامیون ۵۰ تا ٩٠ کیلو با قطار ۴۰۰ تا ۶٠٠ کیلو است.)
- حمل‌ونقل دریایی زمینه را برای تجارت بین‌المللی بیش از بیش فراهم می‌کند.
- علاوه بر امکان انتقال کالا بین قاره‌های مختلف، امکان انتقال محصول درون یک کشور و از بندری به بندری دیگر را نیز دارد.
- در حمل محصول به روش آبی، قیمت تمام شده آن برای بازارهای مصرفی کاهش‌یافته و تقاضا برای آن کالاها بیشتر می‌شود.
- درصد بالایی از تجارت از طریق دریاها انجام می‌پذیرد.
- یکی از محصولات اساسی که ما به سایر کشورها صادر می‌کنیم نفت است؛ و همان‌طور که می‌دانید حجم انبوهی از نفت از طریق دریا مبادله می‌شود.
- راه های آبی در حمل و جابه‌جایی بارهای مرتبط با تجارت بین‌المللی و مبادلات فرا مرزی نقش بسزایی داشته و به نوعی به عنوان قلب تپنده اقتصاد حمل‌ونقل ایران به شمار می‌روند.
- ایمن‌ترین راه برای حمل محموله‌های حجیم، دریاها هستند.
- علاوه بر همه این‌ها، کشور ما با ۴ کشور مرز زمینی و دریایی و با ۸ کشور مرز آبی دارد؛ در حالی که حدود یک‌سوم از مرزهای ایران با سایر کشورها را مرزهای خاکی تشکیل می‌دهند، سهم ۹۳ درصدی از صادرات و ۸۳ درصدی از واردات را دریاها به خود اختصاص داده‌اند و این در مقایسه با سهم ۷درصدی مرزهای زمینی خیلی درصد بالایی است و این یعنی افزایش روابط بازرگانی از طریق راه های آبی!
همه موارد بالا به نقش مهمی که راه های آبی در زمینه تجارت و بازرگانی دارند اشاره کرده است. برای فهم و درک بیشتر درباره، نقش راه های آبی در اقتصاد و روابط بازرگانی در ایران توجه شما را به یک نکته جالب جلب می‌کنیم:اگر شما نقشه ایران را از مشهد به بوشهر خط کشی کرده و مطالعه کنید، خواهید فهمید، بخش‌هایی که در ارتباط با دریا هستند، از توسعه بیشتری برخوردار بوده و روابط بازرگانی بهتر و بیشتری را تجربه می‌کنند. بعد از فهم اینکه دریاها چه نقشی در گسترش روابط تجاری و بین‌المللی دارند اکنون زمان این است که با مراحل حمل کالا از این طریق آشنا شویم.
مراحل حمل کالا از طریق راه های آبی
جمع‌کردن مدارک و اسناد مرتبط با کالای صادراتی، اولین مرحله در حمل‌ونقل محصول از طریق آبی می‌باشد. پس از ارائه این اسناد به گمرک مواردی مانند: پروانه گمرکی، کارت بازرگانی، بارنامه و سایر مدارک موردنیاز ازطرف نهادهای قانونی حمل‌ونقل دریایی ایران و مراجعه ذی‌ربط آن به تجار یا نماینده قانونی فرد صادر می‌شود. پس از صدور مدارک مورد نیاز، کالاها بسته‌بندی شده و بارگیری آن‌ها آغاز می‌شود؛ مراحل گفته شده تا الان مربوط به صادرات بودند؛ ولی در واردات اوضاع فرق کرده و پیچیده‌تر می‌شود؛ به طوری که وقتی کشتی حامل بارهای وارداتی وارد بنادر کشور می‌شود، مأموران بهداشت و گمرک برای بازرسی بارها وارد عرشه کشتی می‌شوند.
اگر کشتی از سوی سایر کشورهای خارجی باشد بعد از بازرسی کالاها مواردی همچون نوع کشتی، نام هدایت‌کننده آن، تعداد پرسنل، کشوری که کشتی متعلق به آن است و کالاهای که واردات آن به ایران غیرمجاز است مثل مشروبات الکلی و مود مخدر نیز مورد برسی قرار می‌گیرند.
اگر کشتی حامل کالاهای غیرمجاز باشد، بازرسان گمرک آن را از کالای مجاز تفکیک کرده به انبار مخصوصی انتقال می‌دهند؛ کالاهای مجاز هم به انبار دیگری فرستاده می‌شوند. بعد از اینکه کالاهای وارداتی وارد انبار شدند، فردی که صاحب باراست می‌تواند با طی مراحلی، اجازه ترخیص کالاها را اخذ نموده و آنان را از گمرک خارج کند.
سخن پایانی با وانیکس
در این مقاله از وبلاگ وانیکس ما سعی کردیم یکی از انواع روش‌های حمل‌ونقل کالاهای تجاری را بررسی و تأثیر آن در افزایش روابط بازرگانی را بازگو کنیم؛ بعد از مطالعه این مقاله متوجه شده‌اید که راه های آبی چقدر برای ایران ما مهم و حیاتی هستند. ایران در یک منطقه جغرافیای خاص قرار داشته و به بسیاری از کشورها از طریق دریا راه دارد؛ این یک شرایط فوق‌العاده برای کشور ما است تا از تمام ظرفیت‌های ترانزیتی خود استفاده کرده و از دریاها به‌منظور درآمدزایی بیشتر بهره ببرد.
همچنین روزانه حجم زیادی از کشتی‌های خارجی حامل بار وارد بنادر ایران می‌شوند که این نیز بیانگر جایگاه مهم ترانزیتی ایران در سطح بین‌الملل است. خوشبختانه مسئولین ما این فرصت‌ها را شناسایی کرده‌اند و از راه آبی برای افزایش روابط بازرگانی خود با کشورهای همسایه استفاده می‌کنند. اگر سؤالی در باره انواع روش‌های حمل‌ونقل دارید یا نمی‌دانید مناسب‌ترین نوع حمل برای کالاهای تجاری شما کدام است، مشاوران ما در وانیکس آماده هستند تا هرگونه سوال شما را جواب داده و شما را در رسیدن به اهداف تجاری خود، یاری دهند.
