لازم است بدانید که همین افزایش نقدینگی در سطح کلان میتواند مانند یک دام عمل کند. در اصطلاح اقتصادی به آن دام نقدینگی میگویند و قادر است چرخ اقتصاد یک کشور را با مشکل مواجه کند. برای آشنایی بیشتر با مفهوم تله نقدینگی با ما در این مطلب همراه باشید.
تعریف دام نقدینگی
دام نقدینگی یا (Liquidity Trap) به حالتی گفته میشود که بر اثر نرخ بهره خیلی پایین سرمایهگذاران تمایل به خرید اوراق قرضه ندارند و ترجیحشان به این است که سرمایه خود را به شکل نقدی ذخیره کنند و در حقیقت تقاضای پول بی نهایت زیاد است.در چنین وضعیتی با در نظر گرفتن انتظار به افزایش نرخ بهره، مردم تلاش میکنند که سرمایه خودشان را برای به حداقل رساندن زیان ناشی از بالا رفتن نرخ بهره به شکل ذخایر راکد نگه دارند. این حالت در شرایط رکود اقتصادی به وجود میآید و تزریق پول از جانب بانک مرکزی هم هیچ بهبودی در شرایط ایجاد نمیکند. به عبارتی انتظار بالا رفتن نرخ بهره به مفهوم بیشتر شدن ارزش پول و منابع مالی خواهد بود و در چنین شرایطی خریداران اقدام به احتکار پول میکنند تا دچار افزایش قیمتهای آتی نشوند.
نکته مهم: دلیل نامگذاری دام نقدینگی به تله افتادن مقدار زیادی از وجوه نقد در دسترس مردم و عدم استفاده این نقدینگی در جهت فرآیند تولید کالا و خدمات است.
به زبان ساده نقدینگی یا به اصطلاح اقتصاددانان جمع پول و شبهپول یا به مجموع اسکناس و مسکوک تحت مالکیت مردم، سپردههای جاری بانکی و سپردههای پسانداز در بانک تحت مالکیت بخش خصوصی اطلاق میشود. در این وضعیت ترازنامه بانکها به ما عنوان میکنند که در قبال هر واحد پسانداز، تقریبا یک واحد وام (اعتبار) در طرف دیگر ترازنامه بانک به وجود آمده است.مانند اکثر اقتصادهای دیگر، در ایران سهم اسکناس و مسکوک از کل نقدینگی خیلی کم و چیزی حدود سه درصد است و علت اصلی سازنده تله نقدینگی «وامهایی» است که در گذشته به افراد یا شرکتها اعطا شده و جایی استفاده نشده است؛ بنابراین تله نقدینگی در سطح کلان به معنای پول نقد فیزیکی نیست یا حتی نه یک دارایی و منبع اقتصادی حقیقی محسوب میشود. نقدینگی یک اصطلاح حسابداری و یک بازتاب از آخرین وضعیت اعتبارات صادرشدهای است که هنوز بازپرداخت نشدهاند. در مجموع، همانند آینهایست که رابطه میان بخش مالی و بخش حقیقی را به ما نشان میدهد.
نشانه های دام نقدینگی چیست؟
- نرخهای خیلی کم بهره
- تورم پایین
- رشد اقتصادی بسیار آهسته / منفی
- در اولویت بودن صرفهجویی به جای سرمایهگذاری و هزینه
- سیاستهای پولی در بالا رفتن تقاضا ناکارآمد
- نشانههای تله نقدینگی
یکی از عمدهترین نشانههای تله نقدینگی، پایین بودن نرخ بهره است. نرخهای بهره بسیار پایین قادرند رفتار دارندگان اوراق قرضه را در کنار سایر دغدغههای مربوط به وضعیت مالی حال حاضر کشور تحت تاثیر قرار دهند و در نتیجه منجر به فشار فروش بر روی اوراق قرضه به شکلی که برای اقتصاد ضرر آفرین است، دوچندان میشود.علاوه بر این، عرضه پول منجر به تغییرات در سطح قیمت نمیشود، به این دلیل که رفتار مصرفکننده به سمت پسانداز کردن پول با روشهای کم ریسک متمایل میشود. از آن نظر که بیشترشدن عرضه پول به معنای در دسترس بودن سرمایه بیشتر در اقتصاد است، در واقع بخشی از آن وجه به سمت داراییهای با بازده بیشتر مثل اوراق قرضه سرازیر خواهد شد. در تله نقدینگی این امر رخ نمیدهد و این پول تنها به عنوان پسانداز در حسابهای نقدی جمع آوری و نگهداری میشود، اما فقط نرخ بهره پایین منجر به وجود آمدن آن نمیگردد.
از جمله نشانههای دیگر آن، کم شدن دارندگان اوراق قرضه و سرمایهگذاران محدودی که به دنبال خرید این اوراق قرضه هستند، میباشد. در عوض، صاحبان سرمایه صرفهجویی و پسانداز نقدی دارایی خود را به خرید اوراق قرضه ترجیح میدهند. زمانی که نرخ بهره پایین یا حتی غریب به صفر است، اگر صاحبان سرمایه همچنان راغب به نگهداری یا خرید این اوراق باشند، این حالت به عنوان یک تله نقدینگی تلقی نمیشود.
مثال حقیقی از تله نقدینگی
ژاپن از دهه ۱۹۹۰به تله نقدینگی دچار شد. پایین آمدن نرخ بهره ادامه پیدا کرد و با این حال انگیزه زیادی برای سرمایهگذاری یافت نمیشد. ژاپن در این سالها با کاهش تورم روبهرو بود و در سال ۲۰۱۹ نرخ بهره این کشور معادل با ۰.۱- درصد بود.Nikkei 225 که شاخص اصلی سهام در ژاپن است، از اوج ۳۹۲۶۰ در واپسین سال ۱۹۹۰ سقوط کرد و در سال ۲۰۱۹ هنوز بسیار پایینتر از اوج خودش باقی مانده بود. این شاخص طی سال ۲۰۱۸ به ۲۴۴۴۸ رسید. دام نقدینگی باز هم در پی بحران مالی سال ۲۰۰۸ و رکود عظیم در نتیجه آن، به خصوص در منطقه یور به وجود آمد. نرخ بهره تعیین شده صفر درصد بود، ولی سرمایهگذاری، مصرف و تورم همه و همه طی چندین سال بعد از اوج گیری بحران پایین ماندند؛ در نتیجه، بانک مرکزی اروپا برای رها شدن از این دام به راههایی همچون تسهیل کمی (QE) و همچنین سیاست نرخ بهره منفی (NIRP) در بعضی زمینهها روی آورد.
راه های درمان تله نقدینگی
راههای متفاوتی جهت کمک به اقتصاد برای خارج شدن از این تله وجود دارد. هیچ کدام از این راهها ممکن است به تنهایی نتیجهبخش نباشند، اما قادرند به اعتماد مصرفکنندگان کمک کنند تا تصمیم بگیرند به جای پسانداز، مجددا شروع به خرج کردن دارایی خود یا سرمایهگذاری آن کنند.
- بالا بردن نرخ بهره از جانب بانک مرکزی: این وضعیت منجر میشود مردم مشتاق باشند پول خودشان را سرمایهگذاری کنند تا این که اقدام به احتکار آن نمایند. این کار ممکن است خیلی نتیجهدهنده نباشد، ولی یکی از راهحلهای موجود است.
- پایین آمدن شدید سطح قیمتها: زمانی که یک کاهش در سطح قیمتها رخ میدهد، افراد قادر نیستند از خرج کردن پولشان خودداری کنند. خریداران جذب قیمتهای پایین کالاها میشوند و پساندازهای خودشان را صرف خرید آنها میکنند.
- افزایش در هزینههای دولت: وقتی که دولت هزینههای خود را بالا میبرد، این معنا را میدهد که دولت با اطمینان متعهد به رشد اقتصاد کشور است. این روش همچنین باعث به وجود آمدن مشاغل بیشتر میشود.
گاهی دولتها برای کمک به کنترل نرخ بهره شروع به معامله اوراق قرضه میکنند، ولی خرید اوراق قرضه در چنین محیط منفی خیلی نمیتواند کارساز باشد. به این دلیل که مصرفکنندگان مایلند آنچه را که دارند بفروشند؛ پس، با افزایش یا کاهش بازدهی و مایل شدن مصرفکنندگان به استفاده کردن از نرخ جدید سختتر میشود.
همانطور که توضیح دادیم هنگامی که مصرفکنندگان به علت اتفاقات تلخ اقتصادی گذشته یا رویدادهای آینده دچار اضطراب و ناامنی هستند، دشوار است که آنها را به خرج کردن و عدم پسانداز تشویق کرد. لازم است خاطرنشان کنیم که اقدامات دولت در حالتی که مصرفکنندگان اغلب به دنبال ریسک و بازدهی هستند، چندان موثر نخواهد بود.
اهمیت و اثرگذاری نقدینگی در کسب و کار
نقدینگی در کسب و کار از آن جهت اهمیت دارد که به افراد در تامین بودجه و اعتبار یاری میرساند تا در زمانهای ضروری به بهینهترین شکل از آن بهره ببرند؛ پس میتوان گفت که نقدینگی یعنی یک تجارت قادر باشد داراییهای خود را به سرعت و راحتی به پول نقد تبدیل کند.
هرچه مقدار نقدینگی تجارت بالاترباشد، شانسشان جهت دریافت وام همچنین باز پرداخت به موقع آن به بانک هم بالاتر خواهد رفت. مشاغلی که نقدینگی بالاتر دارند، قادرند شرایط اضطراری مانند رکود اقتصادی را راحتتر پشت سر بگذارند. تمام مشاغل کوچک لازم است داراییهای نقدینگی به میزان کافی داشته باشند تا حداقل طی یک یا دو ماه قادر به سرانجام رساندن آنها باشند.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش ما بر آن بود که شما را با معقوله تله نقدینگی آشنا سازیم. در اقتصاد حال حاضر کشور و تورمی که بدان دچار شدهایم، شاید در این دام قرار گیرند؛ پس آگاهی از این موضوع به شما کمک میکند تا در کسب کارتان موفقتر عمل کنید. یکی از راههای دور زدن تورم و دام نقدینگی (پول بدون پشتوانه ) در کشور داشتن درآمد دلاری است.
شرکت وانیکس با سالها تجربه در زمینه صادرات واردات به شما جهت داشتن درآمد دلاری کمک میکند. از وجه تمایز شرکت وانیکس با سایر شرکتهای بازرگانی میتوان به اعطای چک تضمین سلامت کالا و همچنین عدم نیاز به گمرکی اشاره کرد.
