بنابراین، در این مقاله به بررسی دقیق مفهوم تخصیص ارز و انواع مختلف روش‌های آن خواهیم پرداخت. سپس به این موضوع می‌پردازیم که صنایع مختلف برای محاسبه میزان ارز موردنیاز خود برای واردات کالا، باید از چه روشی بهره بگیرند.
انواع ارز
برای واردات کالاهای مختلف به کشور، پولی که مبادله می‌شود؛ باید بین دو کشور پذیرفته شده باشد. در حقیقت، ابزار اصلی برای واردات یا صادرات کالاها و خدمات، ارز است. این میزان پول به‌وسیله دولت و برای گسترش اقتصاد در سطح بین‌المللی، به سایر کشورها صادر می‌شود. به این ترتیب، ارز تنها پول نقد نیست، بلکه هر ابزاری اعم از اسکناس، کاغذ است که برای مبادله کالا و خدمات مورداستفاده قرار می‌گیرد، ارز نامیده می‌شود.
همان‌طور که گفتیم، ارز یک ابزار برای مبادلات کالا و خدمات بین کشورهای مختلف است؛ بنابراین، ارزهای مختلف در ارتباط با یکدیگر دائما در حال نوسان هستند. دو مورد از رایج‌ترین انواع ارز که اغلب افراد با آن آشنا هستند، ارز دولتی و ارز آزاد است. فعالیت تمامی کسب‌وکارها، بلااستثنا با این ارزها در گردش است. با اعمال تحریم‌های اقتصادی، دولت برای تأمین نیاز ارز اقدام به کاهش هزینه‌های گزاف نموده است.
ارز دولتی
با افزایش بی‌سابقه قیمت دلار، از سال ۹۷، ارز دولتی رواج یافت. این ارز، با نرخی برابر با ۴۲۰۰ تومان و در مرکز مبادلات ارزی ارائه می‌شود. ارز دولتی از جانب دولت به افراد حقوقی یا حقیقی با هزینه‌ای کمتر نسبت به بازار آزاد، ارائه می‌شود. این ارز برای کاهش بار مالی بر روی دولت، ایجاد شد.
ارز آزاد
در مقابل ارز دولتی، ارز آزاد وجود دارد. نرخ این ارز در بازار آزاد تعیین می‌شود و دولت در تعیین نرخ آن هیچ‌گونه دخالتی ندارد. آنچه که در تعیین نرخ ارز آزاد نقش تعیین‌کننده دارد؛ عرضه و تقاضا است.
اولویت بندی کالاها برای تخصیص ارز
در اولویت‌بندی کالاها برای تخصیص ارز، کالاها را در چهار گروه دسته‌بندی می‌کنند. برای مثال گروه اول شامل کالاهای اساسی است و وارداتشان با ارز دولتی صورت می‌گیرد. از جمله مهم‌ترین کالاهای اساسی می‌توان به گندم، جو، دارو، ذرت و لوازم پزشکی اشاره کرد. گروه دوم و سوم نیز شامل مواد اولیه موردنیاز برای کارخانه‌ها، انواع کالاهای سرمایه‌ای و مواد واسطه است.
نحوه تخصیص ارز دولتی
تخصیص ارز دولتی به ۵ روش قابل انجام است:
- روش اول: ارز نیمایی
مکان دسترسی به ارز نیمایی از طریق سامانه نیما فراهم است. این تنها به کالاهای مجاز تخصیص داده می‌شود.
- روش دوم: ارز بانکی
ارز بانکی ارزی است که به کالاهای اساسی و با نرخ ۴۲۰۰ تومان اختصاص می‌یابد.
- روش سوم: ارز اشخاص
این ارز برای واردکردن کالا به کشور، در اختیار افراد خارج از کشور قرار می‌گیرد.
- روش چهارم: واردات در برابر صادرات
در این مورد فرد صادرکننده، ارز به دست آمده از صادرات خود را برای واردات کالا اختصاص می‌دهد.
مراحل تخصیص ارز
به منظور اختصاص ارز به کالاهای وارداتی، ابتدا باید برای ورود کالای موردنظر به کشور مجوز ورود گرفته شود. برای دریافت مجوز ورود نیز باید از طریق سازمان صنعت، معدن و تجارت اقدام نمایید. برای دریافت مجوز ابتدا باید در سامانه ثبت سفارش نیز ثبت‌نام کنید. پس از آنکه درخواست شما از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت تأیید شد، در مرحله بعد باید بانک عامل را انتخاب کنید. بانک عامل، واسط بین واردکننده کالا و بانک مرکزی است.
در مرحله بعد، باید مجوز ورود کالا یا شماره ثبت سفارش را در اختیار بانک عامل بگذارید. بانک عامل شماره مجوز مربوطه را به بانک مرکزی ارسال می‌کند و شما در نوبت بانک مرکزی قرار می‌گیرید. در نهایت بانک مرکزی بر اساس اولویت کالای شما، جواز ارز اختصاصی را صادر می‌کند. در مرحله ارز اختصاصی توسط بانک مرکزی، مقدار ارز خارج شده از کشور برای واردات کالای موردنظر مشخص می‌شود.
مدت زمان انتظار تخصیص ارز وارداتی
مدت‌زمان انتظار ارز اختصاصی وارداتی حداقل ۳۰ روز و حداکثر ۶۰ روز است. در این ۳۰ روز، شخص واردکننده باید اقدام به خرید کالا نماید و سفارش خود را ثبت کند. چنانچه این فرصت ۳۰ روزه تمام شود، تخصیص ارز به واردکننده تعلق نمی‌گیرد و باید مجددا در نوبت قرار بگیرد.
تفاوت تخصیص ارز با تأمین ارز چیست؟
تأمین ارز توسط بانک مرکزی و به دو روش انجام می‌شود:
- روش اول: در این روش، تأمین ارز به واردات کالاهایی همچون لوازم و تجهیزات پزشکی، داروها، مواد اولیه تولید در صنایع و به طور کلی کالاهای اساسی اختصاص می‌یابد.
- روش دوم: در این روش، از طریق سیستم نیمایی تأمین ارز با نرخ نیمایی برای سایر کالاها انجام می‌شود.
این در حالی است که دولت سعی دارد برای تاجران و بازرگانان، هزینه اولیه برای واردات کالا را کاهش دهد و به گسترش اقتصاد در سطح بین‌المللی کمک کند. از سوی دیگر، تأمین ارز توسط وزارتخانه‌ها و تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی صورت می‌گیرد.
سخن پایانی
به دلیل نوسانات شدید قیمت ارز و به‌منظور حمایت از بازرگانان و تجار، سیاست تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی اعمال گردیده است. در این سیاست، واردکنندگان کالا پس از دریافت مجوزهای لازم، در نوبت ارز اختصاصی ۴۲۰۰ تومانی یا همان ارز دولتی قرار می‌گیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید با کارشناسان وانیکس مشورت نمایید.
سؤالات متداول تخصیص ارز
-
تأمین ارز توسط چه سازمانی صورت می‌گیرد؟
وزارتخانه‌ها مسئول تأمین ارز هستند.
-
یکی از شروط اولیه تخصیص ارز چیست؟
دریافت مجوز ورود کالا، از شروط اولیه برای تخصیص ارز است.
