در این مقاله از کمپانی وانیکس به معرفی بازار سرمایه، انواع و ویژگیهای آن خواهیم پرداخت.
بازار سرمایه چیست؟
شاید یکی از ویژگیهای اصطلاحات اقتصادی که باعث سردرگمی افراد میشود، بار سنگین کلمات است. بیایید با هم به بررسی آن بپردازیم.
- به محیطی که عرضه و تقاضا در آن شکل میگیرد، بازار میگویند؛ در یک سو، فروشنده و در سوی دیگر، خریدار.
- به دارایی و مالی که عواید پولی (در نگرش اقتصادی) به دست دهد، عنوان سرمایه را میدهیم.
حال بازار سرمایه، یک کانال ارتباطی بین اشخاص تأمینکننده سرمایه، اعم از حقیقی (افرادی با وجود خارجی یا به اصطلاح، خرد) یا حقوقی (نهادها و ارگانها) با متقاضیان سرمایه، اعم از شخص، شرکت و دولت هستند.
شاخصه اصلی بازار سرمایه، سرمایهگذاری با دیدی بلند مدت است. عمده داراییهایی که در بازار سرمایه معامله میشوند، سهام و اوراق قرضه هستند. شما با خرید سهام یک شرکت، در سوددهی و زیاندهی آن سهیم میشوید و به عبارتی سرمایه شما جزوی از سرمایه آن شرکت میشود. به این ترتیب شما در بازار سرمایه، سرمایهگذاری کردهاید.
تفاوت بازار سرمایه با بازار مالی
حتما از زمان مدرسه و درس ریاضیات، مبحث زیرمجموعهها را به یاد دارید؛ اعداد فرد (۵،۳،۱، …) زیر مجموعه اعداد طبیعی (۵،۴،۳،۲،۱، …) بودند. بازار سرمایه نیز زیرمجموعهای از بازار مالی است. بازار مالی به مجموعه بسیار گستردهای از بازارها که هرگونه فعالیت تجارتی در آن شکل میگیرد، گویند. اعم از بازار کالا، بازار رمز ارزها، بازار سهام و بازار نقدی. پس یکی از بازارهای مالی، بازار سرمایه است؛ که به نام بازار بورس و اوراق بهادار نیز آن را میشناسیم.
انواع بازار سرمایه
همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، در این بازار، افراد (حقیقی و حقوقی)، سهام شرکتها و سازمانها را خریداری میکنند تا سرمایه خود را افزایش دهند. از طرفی، شرکتها و سازمانها نیز با فروش سهام خود، سعی در افزایش وجوه نقدی خودشان دارند.
این بازار با توجه به زمان سررسید اوراق بدهی، به دو نوع تقسیم میشود:
- بازار سرمایه اولیه
- بازار سرمایه ثانویه
- بازار اولیه (Primary Market):
در این بازار (بورس) اصطلاحی به نام عرضه اولیه وجود دارد. شرکتها و سازمانها جهت ورود به آن و کسب پول از طریق اوراق بدهی یا دارایی ابتدا به بازار اولیه وارد میشوند. سهامهای عرضه اولیه چون در ابتدای شروع فعالیت خود هستند، و در حال کسب پول و سرمایهاند، معمولا سودده هستند. به همین دلیل به کسانی که علاقهمند ورود و سرمایهگذاری در بورس هستند پیشنهاد میشود، ابتدا با خرید سهامهای عرضه اولیه شروع به کار کنند. - بازار ثانویه (Secondary Market):
در بازار ثانویه، سرمایهگذاران به معامله سرمایه و داراییهایی که از قبل داشتهاند، میپردازند. در واقع کلمه بورس و بازار بورس به معنای بازار ثانویه است. خرید و فروش در بازار ثانویه نیازمند دانش و سواد اقتصادی است؛ چون بازار پر نوسان و ریسکی است و اگر از دانش اقتصادی و قدرت تحلیل کافی برخوردار نباشید، نه تنها نمیتوانید سودی از آن ببرید، بلکه این بازار به سرمایه شما هیچ رحمی نخواهد کرد!
بازار سرمایه چه ویژگی هایی دارد؟
بازار سرمایه به طبع ویژگیهای منحصر به فردی که دارد، با دیگر روشهای سرمایهگذاری و پسانداز، تفاوت دارد.
- سوددهی: یکی از عوامل وسوسهانگیزی که بسیاری از افراد را به سمت سرمایهگذاری روی بازارهایی مثل سهام میکشاند، مقدار سوددهی بالای آن است. با یک مقایسه ساده بین سود اندک سپردههای بانکها و سود به دست آمده از بازار بورس میتوان به این مهم دست یافت.
اما نباید از یک نکته مهم غافل شد؛ آن هم دانش اقتصادی و تحلیلی بازار بورس است. سرمایهگذاران در بازار بورس با تحلیل شرایط حاکم بر بازار و نوسانات قیمت سهام با سرمایهگذاریهایی منطقی در زمان درست، سرمایه خود را افزایش میدهند.
- ایمن و قانونی بودن بازار: تمامی فعالیتهای بازارهای سرمایه به روش قانونی و تحت نظارت نهادهای نظارتی کشور انجام میشود و راه هرگونه کلاهبرداری در آن مسدود است.
از لحاظ امنیتی، برخلاف بازار خودرو، ملک و سکه و ارز که باید در مقابله با سارقین، به صورت فیزیکی از آن مراقبت کرد، در این نوع بازار، سهام شما قابل سرقت نیست. - سرمایه مولد: یکی از بارزترین شاخصهها و تفاوت سرمایهگذاری در این بازار با سایر اشکال سرمایهگذاری مانند: خرید ملک، خودرو، ارز و سکه در جریان بودن سرمایه و یا به اصطلاح سرمایه مولد است.
به طور مثال در خرید ارز، شما سرمایه خود را به یک شی با ارزش تبدیل کردهاید تا ارزش آن حفظ شود؛ اما سرمایه شما به صورت راکد مانده است. اما در سرمایهگذاری در چنین بازاری، پول شما با خرید سهام شرکتها و نهادهای دولتی و خصوصی در چرخه تولید اقتصاد در جریان است و باعث رونق اقتصادی، اشتغالزایی و به طبع آن جذب سرمایه بیشتر و سوددهی سرمایه اولیه شما خواهد شد.
چه نهادی در ایران بر بازار سرمایه نظارت دارد؟
شورای عالی بورس و اوراق بهادار، بالاترین مقام نظارتی بر بازار سرمایه که تصویب سیاست کلان و خط مشی بازار در قالب سیاستهای کلی نظام، اتخاذ تدابیر لازم برای ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عالیه بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار از مهمترین وظایف آن است.
سازمان بورس و اوراق بهادار، موسسه غیردولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکتها در بورسها و سایر درآمدها، اداره میشود.
از جمله وظایف مهم این سازمان، تقویت و توسعه بازارهای سرمایه با ثبات، شفافسازی، کنترل و مدیریت ریسک فراگیر، ایجاد زیرساختهای مقرراتی و فناوری اطلاعات، ارتقای جایگاه بینالمللی، توسعه فرهنگ سرمایهگذاری و ارتقای سواد مالی است. سازمان بورس و اوراق بهادار در واقع نهاد ناظر بر این بازار است.
سخن پایانی
در این مطلب سعی شد به زبان ساده و روان با بازار سرمایه آشنا شوید. بازار سرمایه به عنوان یکی از اصلیترین شاخصههای اقتصادی کشور، به شرط کسب دانش اقتصادی لازم، میتواند به یکی از امنترین و سود دهترین بازارها برای سرمایهگذاری بدل شود.
سوالات متداول درباره بازار سرمایه
-
بازار سرمایه چیست؟
کانال ارتباطی بین اشخاص تأمینکننده سرمایه با متقاضیان سرمایه، اعم از شخص، شرکت، دولت که معمولا با دیدی بلندمدت در آن با خرید سهام شرکتها و سازمانهای مربوطه، سرمایهگذاری میکنند.
-
بازار سرمایه چه نقشی در اقتصاد مملکت دارد؟
در جریان سرمایهگذاری، پول شما با خرید سهام شرکتها و نهادهای دولتی یا خصوصی چرخه تولید اقتصاد در جریان است و باعث افزایش شاخصهای اقتصادی میشود.