در کشورهای دیگر برای اوراق بهادار نیز این بازار و حتی برای فروش محصولات رسانهای نیز چنین بازاری وجود دارد. وجود این بازارها بسیار مهم و ضروری است؛ زیرا باعث نقدشوندگی معاملات بورسی و استمرار معاملات اوراق بهادار میشوند. فعالیت این بازارها نامحدود است. برای دانستن تفاوت بازار ثانویه و جزئیات آن ابتدا به تعریف بازار اولیه مفاهیم آن میپردازیم و بعد از آن به تفاوتها و جزییات آنها اشاره خواهیم داشت.
بازار اولیه چیست؟
بازار اولیه یا primary market بازاری است که درآن دارایی برای اولین بار و بدون واسطه مورد معامله قرار میگیرد. یعنی اوراق بهادار بدون واسطه به سرمایهگذار واگذار میشوند. به بازار اولیه بازار صدور سهام نیز گفته میشود. وجود بازارهای اولیه باعث شکلگیری سرمایه آسان میشود. بازارهای اولیه مکان مشخصی ندارند و برای افزایش سرمایههای شناور در بازار سرمایه استفاده میگردند.
نقش بازار اولیه در سهام
بازار اولیه نقش مهمی در ایجاد تفاوت عرضه در بازار اولیه و ثانویه دارد. در حقیقت بازار اولیه راه ورود شرکتهای مختلف به بازار سرمایه است. این بازار منبع مهمی در تامین مالی شرکتهاست. معمولا در این بازار سرمایهداران با سرمایههای کلان فعالیت دارند؛ زیرا اوراق سهام به صورت عمده در این بازارها فروخته میشوند. بدین طریق سرمایه مورد نیاز شرکتها در زمان کوتاهتری تامین میگردد. بازار اولیه راه ورود شرکتهای نوپا استارتآپها به بازار سرمایه است. قیمت سهام در بازار اولیه به صورت اسمی و از طریق شرکت تعیین میگردد. به همین دلیل نوسان بازار نقشی در قیمتها در این بازار ندارد.
دلایل اهمیت بازار ثانویه چیست؟
- این بازار قانونی است. در این بازار خریدار و فروشنده به راحتی اقدام به معامله سهام خود میکنند و نگرانی از کلاه برداری ندارند.
- در این بازار محدودیتی برای خرید و فروش وجود ندارد، یعنی اینکه فروشنده دغدغهای برای فروش اوراق سهام خود ندارد و با خیال راحت میتواند از بازار اولیه اوراق سهام خریداری نماید.
- وجود بازارهای خصوصی لازمه این بازار، بدون وجود بازارهای ثانویه بازار خصوصی نیز وجود نخواهد داشت، یعنی این دو بازار با یکدیگر رابطهی تنگاتنگ دارند. با وجود بازار ثانویه زمینهی رشد استارتآپها و شرکتهای نوپا به وجود میآید. با وجود بازار ثانویه، معاملهگر سهام خود را در فرابورس یا حتی شبکه معاملهگران میتواند خرید و فروش کند و همه اینها میتواند کاملا خصوصی باشد.
- کمک به رشد اقتصادی جامعه، بازار کمک قابل توجهی به بازار اقتصادی میکن؛ زیرا بازار اولیه دارای محدودیتهایی است، اما در بازار ثانویه سرمایهگذار آزاد است و بدون نگرانی میتواند سهام بخرد یا حتی رها کند.
بازار ثانویه چه تاثیری در بازار بورس دارد؟
این بازار به عنوان نبض بازار بورس است. میزان نقدینگی در این نوع بازار زیاد و میزان ریسک معاملات در این بازار بسیار کم است. سهامداران سهام خود را در نهایت سرعت در بازار بورس اوراق بهادار معامله میکند و معاملات با قیمت فعلی در بازار انجام میشود. ثانویه یک بازار سازمان یافته است که خریداران و فروشندگان در کنار هم به معامله میپردازند.
در بازار های ثانویه سهامدار میتواند انتخاب کند که در کدام سهام سرمایهگذاری کند یا حتی میتواند سهام را رها کند، در این شرایط رشد اقتصادی بیشتر برای سرمایهگذار وجود دارد. در بازار اولیه قیمتها از پیش تعیین شدهاند، ولی در بازار ثانویه عوامل اقتصادی مانند عرضه و تقاضا است که قیمت اوراق بهادار را تعیین میکند.
ویژگی های بازار ثانویه
- این بازار باعث تداوم معاملات در میان سرمایهگذاران میشود.
- در این بازار خرید و فروش، داد و ستد کاملا قانونی و سرمایه گذار مطمئن است کلاهبرداری در آن رخ نمیدهد.
- این بازار امکان پسانداز در بستری مطمئن را فراهم میآورد.
- از طریق معاملات سیستمی امکان تبدیل سرمایه به پول نقد در آن بیشتر است. از طریق این بازار میتوان وضعیت اقتصادی کشور را مورد محاسبه قرار داد.
- با وجود این بازار از پولهای راکد و بدون استفاده نیز میتوان به سود رسید.
- این بازار امکان معاملات با سرمایههای کوچک را نیز فراهم کرده است.
- بازار ثانویه باعث ایجاد سرمایه و گردش نقدینگی در بازار میشود.
تفاوت بازار اولیه و بازار ثانویه در چیست؟
در بازار اولیه سرمایهگذار خرد نمیتواند ورود کند، چون شرکت صادرکننده اوراق بهادار به صورت عمده اوراق را به فروش میگذارد؛ اما در بازارهای ثانویه سرمایهگذار هر اندازه بخواهد بسته به میزان پول و سرمایهاش سهام خریداری میکند. در بازار اولیه درآمد به دست آمده از خرید و فروش سهام شرکتهای منتشرکننده به صورت اوراق بهادار پرداخت میگردد؛ اما در بازار ثانویه این درآمدها به سرمایهگذاری که اوراق میفروشد، متعلق است.
همچنین در بازار اولیه سرمایهگذار سهام را از طریق شرکت به طور مستقیم از طریق پذیرهنویسی خریداری مینماید؛ اما در بازارهای ثانویه سرمایه گذار سهام اوراق بهادار را از سایرین خریداری مینماید. در بازار اولیه سهام شرکتها اولین بار به فروش میرسد و توسط سرمایهگذار خریداری میشود؛ اما در بازارهای ثانویه ممکن سهام یک شرکت بارها مورد معامله قرار بگیرد.
در بازار اولیه سهام به قیمت اسمی به فروش میرسد و باعث میشود دچار نوسان نشود؛ اما در بازارهای ثانویه قیمت ها به صورت روزانه متغیر است و دچار نوسان میشود. تاثیر مستقیم شرکتها بر قیمت سهامها و تاثیر مستقیم عرضه و تقاضا بد قیمتها را اشاره نمود.
هدف ایجاد بازار اولیه و بازار ثانویه چیست؟
چنانچه سرمایهگذار اوراق بهاداری که در گذشته خریداری نموده است را مایل به فروش باشد، در اینگونه بازار با استفاده از کارگزاران بورس این کار را انجام دهد. معاملات در این بازار از طریق سامانههای آنلاین صورت میگیرد. کارگزاران بورسی همان نهادها یا مؤسساتی هستند که بین سرمایهگذاری و بازار بورس رابطه ایجاد میکند. کارهایی چون ثبتنام، عضویت، خرید و فروش سهام در بورس را بر عهده دارند.
کارگزاران افراد حقیقی هستند که با تجربه و آگاهی و با مهارت کافی از بازار بورس و مسائل مالی هستند. یکی از مراحل ورود به بازار بورس و بازار اولیه انتخاب کارگزار و ایجاد نقدینگی در بازار سرمایه است. بازارهای ثانویه بعد از بازار اولیه جایگاه ویژهای در بازار دارند. معاملات این نوع بازار اغلب در بورس اوراق بهادار انجام میگیرد. این بازارها در واقع زمینهساز بسیاری از فعالیتهای سرمایهداران جدید در بازار سرمایه هستند.
سخن آخر
بازار بورس بدون بازارهای اولیه و ثانویه غیر فعال و در واقع محرک بازار بورس بازارهای اولیه و ثانویه است. وجود این بازارها به حفظ نقدینگی در بازار بورس و افزایش سرمایه شرکتها کمک بزرگی میکند. بازار اولیه و ثانویه دو مفهوم اساسی و مهم در بازار بورس هستند. در بازار اولیه خرید و فروش سهام از طریق پذیرهنویسی انجام میگیرد. اما در ثانویه خریداران و فروشندگان همان سرمایهگذارانی هستند که در بازار اولیه در مرحله پذیرهنویسی سهام خریداری نمودهاند.
تمامی معاملات به جز پذیرهنویسی در بازار ثانویه صورت میگیرد. این بازار محل اصلی برای عرضه سهام است. در بازارهای ثانویه وظیفه کارگزاران است که معاملات را انجام دهند. سهام نیز در واقع اوراقی است که بارها و بارها مورد معامله شده و در این بازار یعنی بازارهای ثانویه نیز مورد معامله قرار میگیرند. قیمت اوراق سهام متاثر از شرایط بازار در کشور است و به صورت روزانه تغییر میکند. وجود این بازارها آنچنان اهمیت دارد که حتی در مواقعی که دولتها برای تامین سرمایه خود از پذیره نویسی و فروش سهام به عنوان راه چاره استفاده میکنند.