این اوراق دارای انواع مختلفی بوده که هر کدام از آنها دارای ویژگی‌ها و مزیت‌های مختص به خود هستند. همچنین باید گفت در مواد اصلاحی لایحه قانون تجارت نیز به اوراق قرضه و موارد وابسته به آن اشاره شده است. در ادامه همراه این بخش از سری مقالات وانیکس شوید تا شما را بیشتر با این نوع اوراق آشنا کنیم.
اوراق قرضه چیست؟
اوراق قرضه، به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های بازار بدهی شناخته می‌شود. علت قرارگرفتن این اوراق در این بخش آن است که ما در این سند با بدهی ناشر روبرو هستیم؛ به این شکل که سند قرضه توسط شخص ناشر یا فردی که صادرکننده است متضمن پرداخت دین شده و در برگه قرضه صادرکننده یا ناشر متعهد می‌شوند که در مدت زمان معینی به دارنده اوراق قرضه سود و یا بهره سالانه پرداخت کنند.
همچنین ناشر و صادرکننده ورقه قرضه متعهد می‌شوند تا در زمان سررسید سالانه اوراق قرضه، مبلغ تعیین شده اصلی را به دارنده اوراق پرداخت کنند. در حقیقت باید گفت که اوراق قرضه دارای دو سررسید است. یک سررسید تعیینی، که در آن زمان ناشر باید سود و یا بهره را به دارنده ورقه قرضه پرداخت کند و یک سررسید اولیه قرارداد که در آن ناشر باید اصل مبلغ قراداد را به دارنده برگه بدهد.
به همین خاطر است که از این اوراق به عنوان یک تامین‌کننده مالی در بنگاه‌های اقتصادی استفاده می‌شود. اوراق قرضه می‌تواند توسط نهادهای مالی، مانند بورس نیز صادر شود. با توجه به اهمیت آن و در نظر داشتن یک دین مالی، ورقه قرضه باید حاوی مشخصات زیر باشد؛
۱- نام شرکت
۲ – شماره و تاریخ ثبت شرکت
۳ – مرکز اصلی شرکت
۴ – مبلغ سرمایه شرکت
۵ – مدت شرکت
۶ – مبلغ اسمی و شماره ترتیب و تاریخ صدور ورقه قرضه۷ – تاریخ و شرایط بازپرداخت قرضه و نیز شرایط بازخرید ورقه قرضه (اگر قابل بازخرید باشد)
همچنین ممکن است برای پرداخت مبلغ قرضه ضمانت اجرا یا تضمین نیز درنظر گرفته شود.
یکی از سازوکار‌هایی که در خصوص برگه قرضه پیش‌بینی شده است امکان تعویض آن با سهام شرکت است. البته این قابلیت به تصمیمات مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت و اساسنامه آن نیز وابسته است و در صورت عدم پیش‌بینی یا عدم تصویب مجمع این امر قابل اجرا نخواهد بود. همچنین پس از رسیدن به حدنصاب مجمع، نظر هیأت مدیره و گزارش خاص بازرسان شرکت نیز برای این امر لازم است.با وجود تمام این تفاصیل، طبق قوانین وضع شده در ایران و سیاست‌های در نظر گرفته شده در خصوص این اوراق و همچنین بررسی ماهیت و مغایرت آن با بانکداری اسلامی تصمیم بر آن شد تا موارد دیگری جایگزین شوند؛ مواردی مانند اوراق مشارکت، اوراق خزانه وصکوک شرکتی. یعنی به طورکلی ما در بانکداری ایران با اوراق قرضه به معنای یک کلمه خاص روبه‌رو نبوده و مفاهیمی همانند اوراق مشارکت جایگزین آن شده است.
آشنایی با انواع اوراق قرضه
اوراق قرضه بر حسب نوع استفاده و موارد به‌کارگیری دارای انواع مختلفی است. در واقع ما در دنیای تجارت با انواع گوناگونی از قرضه روبه‌رو هستیم که هر کدام از آنها دارای مزیت‌ها و معایب مختص به خود هستند. به همین جهت ما در زیر به بیان انواع آن می‌پردازیم.
۱_اوراق قرضه شرکتی
این نوع اوراق، از آن دسته از اسنادی است که به واسطه یک شرکت صادر می‌شود و مهمترین کاربردش این است که از آن در جهت تامین مالی شرکت و جبران هزینه‌های احتمالی که ممکن است استفاده می‌شود در واقع این نوع از ورقه قرضه جنبه حمایتی داشته و به خاطر همین جنبه حمایتی است که بخش زیادی مالیات بر آن وضع می‌شود. همچنین درصد ریسکی که در نوع شرکتی وجود دارد به نسبت سایر بیشتر است. در مقابل مزیت این است که با وجود ریسک و مالیات درصد بیشتری سود و بهره به آن تعلق می‌گیرد. همچنین تنوع بالای ورقه قرضه شرکتی سبب می‌شود تا کاربر بتواند با بررسی همه جانبه، بهترین نوع اوراق شرکت را انتخاب کند.
۲_اوراق قرضه دولتی
یکی از سیاست‌های برنامه‌‌ریزی شده دولت، در جهت رشد و پیشرفت اقتصادی است. در واقع دولت به عنوان صادرکننده این اوراق، سعی در تامین کسری بودجه کشور و تامین سرمایه طرح‌های عمرانی خود دارد. این اوراق دارای سر رسیدی طولانی مدت ونرخ بهره در آن ثابت است. به عنوان مثال در این اوراق تعیین می‌شود تا در دوره‌های ۳ ساله نرخ سود و بهره‌ای که به دست می‌آید ثابت بوده و تغییر نکند. همین امر سبب می‌شود که چنانچه کشور دچار تورم شد دارنده نه تنها سود نکند بلکه دچارضرر خواهد شد. به همین جهت است که سرمایه گذاری در اوراق قرضه دولتی، در کشورهای توسعه نیافته یا دارای اقتصاد ضعیف می‌تواند از ریسک بالایی برخوردار باشد. در مقابل سرمایه‌گذاری در این بخش در کشورهای بدون تورم و دارای اقتصاد اول جهانی از جمله آمریکا می‌تواند بسیار پر سود تلقی شود.
۳_اوراق قرضه شهرداری
از اقسام اوراق حمایتی است که در جهت حمایت از شهرها و ایالت‌ها صادر می‌شود. در واقع، این اوراق از پروژه‌های در شهرها و مناطق مختلف به خصوص مناطق محروم حمایت می‌کند. عموماً در ساخت بیمارستان، ساخت مدرسه، ساخت فرودگاه ساخت نیروگاه، ساخت پل و سد و سایر موارد مورد نیاز استفاده می‌شود. اوراق قرضه شهرداری با این که جنبه حمایتی داشته، اما برخلاف ورقه قرضه شرکتی از پرداخت مالیات معاف بوده و در کنار سودآوری که به دست می‌آورد نیازی به کسر درآمد در جهت اعطا مالیات ندارد.
اصطلاحات اوراق قرضه
در بستر این نوع اوراق، ما با مفاهیم متعددی روبه‌رو هستیم که یادگیری و آشنایی با آنها به ما درک عمیق‌تر و گسترده‌تری نسبت به اوراق قرضه خواهد داد. از جمله اصطلاحات به کار برده در این حوزه می‌توان به این موارد اشاره کرد؛
اوراق قرضه تضمین شده
بهترین نوع اوراق قرضه است؛ زیرا پرداخت مبلغ توسط ناشر یا نهاد صادر کننده آن تضمین شده است. این امر به این معناست که چنانچه شرکت صادرکننده و یا ناشر اوراق قرضه، ورشکست یا معسر شوند. پرداخت اوراق قرضه با مشکل روبرو نخواهد شد و می‌توان از اموال و دارایی‌های شخص و یا نهاد صادرکننده مبلغ قرضه را درخواست نمود.
اوراق قرضه تضمین نشده
این دسته از اوراق توسط وثیقه تضمین نمی‌شوند و تنها نقطه قوت و تضمین آنها اعتبار شخص یا نهادی است که آن را صادر نموده است. یکی از نکات مهم در این خصوص آن است که اوراق قرضه دولتی همواره تضمین نشده صادر می‌شوند، چرا که صادرکننده این اوراق دولت بوده و نیازی به تضمین وجود ندارد. درواقع خود اوراق دولتی دارای اعتبار پرداخت هستند.
اوراق قرضه قابل تبدیل
از جمله اوراقی هستند که می‌توان آنها را به سهام شرکت‌ها تبدیل نمود، در واقع همان طور که بیان نمودیم. براساس نظرات مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت و اساسنامه آنها و موارد پیش‌بینی شده می‌توان این بخش از اوراق قرضه را به سهام شرکت بدل کرد. در ابتدا با بهره پایینی عرضه می‌شوند، اما به مرور و بعد از تبدیل به سهام این مورد بهبود خواهد یافت.
موعد سررسید
اوراق قرضه مانند سایر اسناد دیگر از طول عمر برخوردار است. عموما طول عمر این اسناد قرضه از ۱ ماه تا۵۰ سال است.
فراخوانی
شرکت صادرکننده می‌تواند اوراق را فراخوانی کند؛ در واقع فراخوانی در این مفهوم به این معناست که شرکت می‌تواند تا اوراق قرضه صادر شده را بازخرید کند. فراخوانی شرکت معمولاً در زمانی رخ می‌دهد که شرکت با بهره پایین روبرو می‌شود و در این زمان برای افزایش بهره خود اقدام به صدور اوراق قرضه جدید می‌کند.
امکان فروش
در امکان فروش، اوراق قرضه پیش از فرا رسیدن سررسید به همان قیمت اصلی ( مبلغ اسمی) خود به فروش می‌رسند این کار فقط مخصوص اوراقی است که این قابلیت برای آنها پیش‌بینی شده باشد.
سخن پایانی
ما در این مقاله تلاش کردیم تا یک تعریف کلی و همه جانبه‌ای را نسبت به اوراق و مفاهیم مرتبط با آن ارائه کنیم. این اوراق از اهمیت به سزایی برخوردار بوده و برای درک بهتر آن در دنیای اقتصاد و تجارت بهتر است که با شرکت‌های تجاری مختلف آشنا شد.
شرکت‌هایی که در راستای اهداف و مقادیر سرمایه‌ای خود به انتشار موارد جایگزین آن اقدام می‌کنند مانند شرکت وانیکس. به عنوان یکی از شرکت‌های واردات کالا از چین و امارات در جهت اهداف اساسنامه‌ای خود به انتشار این اوراق و سازوکار‌های مرتبط با آن پرداخته و شرایط مناسبی را در جهت سرمایه‌گذاری ایجاد کرده است.
