حال با این مقدمه کلی، در ادامه میخواهیم به سراغ اقتصاد نیجریه رفته و عوامل مرتبط به آن را بیان نماییم. اگر به مسائل اقتصادی علاقهمند هستید، پیشنهاد میکنیم تا آخر مقاله ما را همراهی بفرمایید.
کلیاتی از اقتصاد نیجریه
اقتصاد نیجریه با درآمد متوسط، اقتصاد مختلط و بازار در حال ظهور است و بخشهای تولید، مالی، خدمات، ارتباطات، فناوری و سرگرمی در آن، در حال گسترش هستند. این کشور بهعنوان سی و یکمین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید ناخالص داخلی اسمی، بزرگترین در آفریقا و بیست و هفتمین اقتصاد بزرگ از نظر برابری قدرت خرید به شمار میرود. بخش تولید مجدد Nigeria در سال ۲۰۱۳ به بزرگترین بخش در قاره تبدیل شد بهطوریکه بخش بزرگی از کالاها و خدمات را برای منطقه غرب آفریقا تولید می کرد.
تولید ناخالص داخلی این کشور بر اساس برابری قدرت خرید (PPP) تقریباً طی دهههای گذشته سه برابر شده و از ۱۷۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ به ۴۵۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ رسیده بود. متعاقباً، تولید ناخالص داخلی سرانه نیز از ۱۴۰۰ دلار به ازای هر نفر در سال ۲۰۰۰ به ۲۸۰۰ دلار برای هر نفر در سال ۲۰۱۲ دو برابر شده و با احتساب بخش غیر رسمی، تخمین زده میشود که سرانه تولید ناخالص داخلی حدود ۳۹۰۰ دلار برای هر نفر باشد. اگرچه درآمدهای نفتی ۲/۳ از درآمدهای دولت را تشکیل میدهد، نفت تنها حدود ۹ درصد به تولید ناخالص داخلی Nigeria کمک میکند و این کشور تنها تولیدکننده ۲.۷ درصد از نفت جهان است.
بخش کشاورزی نیجریه نیز عمدتاً با رشد سریع جمعیت کشور همگام نشده است. همچنین زمانی این کشور صادرکننده خالص غذا بود، اما در حال حاضر برخی از محصولات غذایی خود را وارد میکند؛ اما مکانیزاسیون، منجر به رونق دوباره در تولید و صادرات محصولات غذایی شده و در نتیجه حرکت به سمت کفایت غذایی در Nigeria صورت گرفته است. طبق گزارش سیتی گروپ که در فوریه ۲۰۱۱ منتشر شد، نیجریه بالاترین میانگین رشد تولید ناخالص داخلی را در جهان، بین سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۵۰ به خود اختصاص خواهد داد.
بخش های مهم تأثیرگذار در اقتصاد نیجریه
حال که با خواندن بخش فوق بهطور تقریبی شرایط اقتصاد نیجریه را متوجه شدید، در ادامه میخواهیم بخشهای که در این شرایط اقتصادی دخیل هستند را بررسی نماییم. همچنان همراه ما باشید.
❖ کشاورزی
بخش کشاورزی در Nigeria از بهرهوری بسیار پایین رنج میبرد که نشاندهنده اتکا به روشهای قدیمی است. کشاورزی نتوانسته همگام با رشد سریع جمعیت نیجریه باشد، بنابراین این کشور که زمانی غذا صادر میکرد، اکنون مقدار قابلتوجهی غذا را برای تأمین نیازهای خود وارد میکند. بااینحال، تلاشهایی در حال انجام است تا دوباره غذای کشور کافی باشد. جدا از همه موارد فوق، Nigeria رتبه ششم در سراسر جهان و اولین در آفریقا در تولیدات کشاورزی است. این بخش حدود ۱۸ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور و تقریباً یکسوم اشتغال را تشکیل میدهد. اگرچه Nigeria دیگر صادرکننده اصلی نیست اما به دلیل رونق مصرفکنندگان محلی، هنوز هم تولیدکننده عمده بسیاری از محصولات کشاورزی به شمار میرود.
معدن
استخراج مواد معدنی در نیجریه به دلیل نفوذ منابع عظیم نفتی آن، تنها ۰.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل میدهد. صنعت معدن داخلی در این کشور توسعه نیافته و باعث شده، Nigeria مجبور به واردات مواد معدنی شود که میتواند در داخل کشور آنها را تولید کند. مقررات معادن در نیجریه توسط وزارت توسعه مواد معدنی جامد انجام میشود که بر مدیریت تمام منابع معدنی نظارت دارد. قانون معادن در قانون فدرال مواد معدنی و معادن نیز در سال ۱۹۹۹ تدوین شده است.
❖ نفت خام
انواع نفت خام صادرشده توسط Nigeria عبارتاند از: نفت سبک Bonny، نفت خام Forcados، نفت خام Qua Iboe و نفت خام رودخانه برنج. ایالاتمتحده بزرگترین خریدار نفت خام نیجریه بوده و ۴۰ درصد از کل صادرات نفت این کشور را به خود اختصاص داده است. این کشور حدود ۱۰٪ از کل واردات نفت ایالاتمتحده را تأمین کرده و بهعنوان پنجمین منبع بزرگ نفت وارداتی ایالاتمتحده رتبهبندی میشود.
❖ صنعت
صنعت در Nigeria به بخشهای مختلفی تمرکز دارد که این بخشها عبارتاند از:
⮚ صنعت سیمان سازی
Dangote و BUA شرکتهای غالب در بازار سیمان نیجریه هستند. در می ۲۰۲۲، BUA یک کارخانه سیمان در مقیاس بزرگ در سوکوتو افتتاح کرد که نیروگاه ۵۰ مگاواتی خود را نیز شامل میشد.
⮚ صنعت محصولات مبتنی بر نفت
به طرز متناقضی، Nigeria در حال حاضر نفت خام صادر میکند اما مجبور است فرآوردههای نفتی مانند بنزین یا پلیپروپیلن (پلاستیک) را وارد کند. ازاینرو در سهماهه چهارم سال ۲۰۲۲، پالایشگاه نفت دانگوت که در مورد آن بسیار صحبت شده، راهاندازی شد که ۵۰ میلیون لیتر بنزین در روز تولید میکند. این امر نیجریه را از یک واردکننده خالص به یک صادرکننده خالص فرآوردههای نفتی تبدیل خواهد کرد.
⮚ صنعت کود و رنگ
در ۳ می ۲۰۲۲، پس از سالها ساختوساز، یک کارخانه تولید کود در نزدیکی لاگوس راهاندازی شد که سالانه ۳ میلیون تن کود تولید میکند. با توجه به اینکه در سال ۲۰۲۲ به دلیل جنگ اوکراین، دیگر کود روسی وارد بازار جهانی نشد، Nigeria در حال پر کردن شکاف در بازار است.
رئیس شرکت Dangote در افتتاحیه کارخانه کود بیان کرد: «بازار کود یک بازار فروشنده است.» «مردم به ما التماس میکنند که بفروشیم و ما اینکه به چه کسی بفروشیم، انتخاب میکنیم». در فاصلهای دورتر از پالایشگاه Dangote BASF نیز یک کارخانه در Lekki افتتاح کرد که بیشتر برای کودها، رنگها و لاکها شناخته میشود.
⮚ صنعت ساخت محصولات مراقبت از بدن، شوینده های پاک کننده
در این زمینه کارخانه Colgate در منطقه آزاد تجاری Lekki در نزدیکی لاگوس شروع به تولید محصولات مراقبت از بدن در سال ۲۰۲۲ کرده است.
⮚ صنعت داروسازی
کارشناسان میگویند که نیجریه میزبان حدود ۶۰ درصد از ظرفیت تولید دارو در آفریقا (وضعیت ۲۰۲۲) است و پیشبینی میشود پس از COVID-19 در این حیطه، بین ۶۰ تا ۷۰ میلیارد دلار رشد کند.
صنعت داروسازی در Nigeria فرصت رشد دارد و بهطور بالقوه میتواند به ۴ میلیارد دلار در ۱۰ سال آینده برسد. تحلیلگر Goldstein Market Intelligence پیشبینی میکند که اندازه بازار دارویی این کشور در سالهای پیشبینی ۲۰۱۷-۲۰۳۰ با CAGR 9.1 درصد رشد داشته باشد.
بیشتر شرکتهای بزرگتر داروسازی در نیجریه در لاگوس واقع شدهاند و به نظر میرسد که تولیدکننده دارویی با بیشترین کارمند در این کشور، Emzor Pharmaceutical Industries Ltd است. آنها بیش از ۱۴۰ محصول دارویی، از جمله مسکنها، ویتامینها، هماتینیکها، داروهای ضد مالاریا، دمنوشها، آنتیبیوتیکها، ضد کرمها، آنتیهیستامینها، ضد اسیدها و داروهای ضد اسید را تولید میکنند.
⮚ صنعت خودرو
مردم Nigeria، ۷۲۰۰۰۰ خودرو در سال میخرند اما کمتر از ۲۰ درصد از این خودروها در خود این کشور تولید میشود؛ولی این صنعت نیز در نیجریه در حال رشد بوده و تولیدکنندگان بومی و یا خارجی در سالهای اخیر در این کشور دست به تولیدات خودرو زدهاند.
از جمله تولیدکنندگان داخلی میتوان به Innoson Vehicle Manufacturing اشاره کرد که در Nnewi واقع شده است. این تولیدکننده، اتوبوس، خودروهای شاسیبلند و از ماه مه ۲۰۲۲ « kekes» تولید میکند. همچنین در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی لاگوس، Proforce Ltd ، وسایل نقلیه زرهی به تولید میرساند.
پروفورس تعداد نامعلومی از خودروهای زرهی را در مارس ۲۰۲۲ به بلاروس فروخته که این اولین بار است که خودروهای تولید شده در نیجریه به یک کشور اروپایی عرضه میشوند. شرکت جت موتور در ایپه، ایالت لاگوس نیز اولین کامیونهای تحویل برقی Nigeria را با مشارکت GIG Logistics تولید میکند. در تولیدکنندگان خارجی نیز میتوان به گروه Stallion اشاره کرد که سالانه ۴۵۰۰۰ مدل فولکس واگن را در لاگوس مونتاژ میکند.
⮚ صنعت ابزار سازی
در Osogbo، صنعت ابزارسازی متوسطی وجود دارد. محصولات بهعنوانمثال ماشینهای تراشکاری CNC و ماشینهای حفاری صنعتی، همچنین پیچها و فلنجهای گلمیخ در این صنعت به تولید میرسند.
⮚ الکترونیک
موفقترین تولیدکننده لپتاپ در نیجریه به گفته خود مقامات این کشور، شرکت بومی Zinox Technologies در لاگوس است.
⮚ صنعت فولادسازی
شرکت Ajaokuta Steel Limited 1.3 در نیجریه، میلیونها تن فولاد در سال تولید میکند. این مقدار تولید، معادل یکششم تولید فولاد بریتانیا در سال ۲۰۲۱ بوده است.
❖ خدمات
بخش خدمات نیز در اقتصاد نیجریه به شاخههای مختلفی تقسیم شده است.
⮚ بخش مالی
Nigeria بزرگترین بازار مالی آفریقا محسوب میشود. این کشور دارای بخش بانکی نسبتا توسعهیافتهای بر اساس استانداردهای منطقهای است. نیجریه همچنین بهخوبی به بازارهای مالی بینالمللی متصل بوده و به دنبال بحران نفتی ۲۰۱۶-۲۰۱۷، شاهد هجوم فزاینده سرمایه خارجی در ۱۲ تا ۱۸ ماه گذشته بوده است؛ با این حال، نرخهای وامدهی بالا که دسترسی شرکتهای کوچکتر به اعتبار را محدود میکند، بهویژه در اقتصاد غیرنفتی، کشور را تحتفشار قرار داده است.
⮚ مخابرات
کمیسیون ارتباطات (Nigeria NCC) در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۲ اعلام کرد که بخش مخابرات، ۱۲.۴۵ درصد به تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشو کمک رسانده است. این کمیسیون از طریق مدیر اجرایی (مدیرعامل خود)، پروفسور عمر گاربا دانباتا، طی سخنرانی خود با عنوان «توانمندسازی جوانان نیجریه از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات که در دانشگاه فونتین، اوسوگبو برگزار شد، این موضوع را اعلام کرد.
پروفسور گاربا، فاش کرد که بخش ICT بیش از ۱۰ سال است که بهطور مداوم بیش از ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی نیجریه را تأمین میکند. وی خاطرنشان کرد: «Nigeria با ۸۲ درصد از مشترکان مخابراتی قاره و ۲۹ درصد از استفاده از اینترنت، بزرگترین بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات آفریقا است». این کشور از نظر تعداد مطلق کاربران اینترنت در رتبه یازدهم جهان و در تعداد مطلق تلفن همراه در رتبه هفتم جهان قرار دارد.
⮚ بخش حمل و نقل
با توجه به موقعیت نیجریه در مرکز آفریقا، حملونقل نقش عمدهای در بخش خدمات ملی ایفا میکند. دولت بوهاری پس از سال ۲۰۱۵ بهبودهایی را در زیرساختهای این بخش انجام داده است. تعمیرات گسترده جادهها و ساختوسازهای جدید بهتدریج انجام شده و در این حوزه پیشرفتهای زیادی حاصل گردیده که نماینده این پیشرفتها پل دوم نیجر در اونیتشا میباشد که تقریباً در ماه مه ۲۰۲۲ تکمیل شده است.
همچنین از سال ۲۰۰۹، Nigeria خطوط راهآهن جدیدی را ایجاد کرده که توسط شرکت دولتی راهآهن Nigeria اداره میشوند. یک بندر دریایی عمیق در لکی، ۵۰ کیلومتری شرق لاگوس نیز در سال ۲۰۲۲ افتتاح شده است. در ادامه این پیشرفتها، پنج فرودگاه این کشور (لاگوس، کانو، پورت هارکورت، انوگو و ابوجا) در حال حاضر به مقاصد بینالمللی پرواز داشته و شرکت هواپیمایی ملی جدید، «نیجریهایر» در اواسط سال ۲۰۲۲ فعالیت خود را آغاز نموده است.
⮚ گردشگری
گردشگری در نیجریه به دلیل وجود گروههای قومی فراوان، عمدتاً بر رویدادها متمرکز است، اما شامل جنگلهای بارانی، ساوانا، آبشارها و سایر جاذبههای طبیعی نیز میشود. گردشگران در سال ۲۰۱۵ ۲.۶ میلیارد دلار در این کشور خرج کردند ولی این رقم در سال ۲۰۱۷ به ۱.۵ میلیارد دلار کاهش یافت که احتمالاً به دلیل افزایش شورش بوکو حرام در سال ۲۰۱۵ بوده است.
نقش حواله های خارج از کشور در اقتصاد نیجریه
منبع اصلی درآمدهای ارزی برای Nigeria، حوالههایی است که نیجریهایهای مقیم خارج از کشور به خانه ارسال میکنند. در سال ۲۰۱۴، ۱۷.۵ میلیون نیجریهای در کشورهای خارجی زندگی میکردند که بریتانیا و ایالاتمتحده آمریکا، هر کدام بیش از ۲ میلیون نفر از این افراد را در خود جای داده بودند.
بر اساس گزارش سازمان بینالمللی مهاجرت، این کشور شاهد افزایش چشمگیری در حوالههای ارسالی از نیجریههای خارج از کشور بود که از ۲.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۴ به ۱۷.۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۷ رسید که معادل ۶.۷ درصد از تولید ناخالص داخلی است.
ایالاتمتحده بیشترین سهم از حوالههای رسمی را داشته و پس از آن انگلستان، ایتالیا، کانادا، اسپانیا و فرانسه قرار گرفتهاند. در قاره آفریقا نیز مصر، گینه استوایی، چاد، لیبی و آفریقای جنوبی، کشورهای منبع مهمی هستند که از آنها حواله به Nigeria ارسال میشود؛ در آسیا نیز چین بزرگترین کشور ارسالکننده حواله به این کشور است.
تورم در اقتصاد نیجریه
در سال ۲۰۱۶، نرخ ارز بازار سیاه Nigeria حدود ۶۰ درصد بالاتر از نرخ رسمی بود و بانک مرکزی هر هفته حدود ۲۰۰ میلیون دلار با نرخ رسمی، ارز آزاد میکرد؛ با این وجود برخی از شرکتها در آن زمان نقل میکردند که بودجهها شامل ۳۰ درصد «حق بیمه» بوده که باید به مقامات بانک مرکزی برای دریافت دلار پرداخت میشد.
اداره ملی آمار نیجریه نیز در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۲ اعلام کرد که نرخ تورم Nigeria در دسامبر ۲۰۲۱ به ۱۵.۶۳ درصد در مقایسه با ۱۵.۴۰ درصد در نوامبر همین سال دچار افزایش شده است. بر اساس NBS، این افزایش در شاخص مواد غذایی ناشی از افزایش قیمت نان و غلات، محصولات غذایی، گوشت، ماهی، سیبزمینی، نوشیدنیها و میوهها بوده است.
نقش روابط اقتصادی خارجی در اقتصاد نیجریه
روابط اقتصادی خارجی Nigeria حول محور نقش این کشور در تامین نفت و گاز طبیعی اقتصاد جهان است؛ تعرفهها نیز دومین منبع درآمد این کشور پس از صادرات نفت هستند. در سال ۲۰۰۵، نیجریه زمانی که با باشگاه پاریس به توافق رسید تا بدهیهای دوجانبه خود را از طریق ترکیبی از بازپرداختها و بازخریدها حذف کند، به موفقیت بزرگی دست یافت.
این کشور در جولای ۱۹۷۱ به سازمان کشورهای صادرکننده نفت و در ژانویه ۱۹۹۵ به سازمان تجارت جهانی پیوست. درصورتیکه انتقال جهانی با انرژیهای تجدید پذیر تکمیل شده و تقاضای بینالمللی برای منابع نفتی Nigeria متوقف شود، این کشور بهطور قابلتوجهی تضعیف خواهد شد. گفتنی است که نیجریه در شاخص سود و زیان ژئوپلیتیکی پس از انتقال انرژی (GeGaLo) از بین ۱۵۶ کشور در رتبه ۱۴۹ قرار دارد.
سخن پایانی با وانیکس
در این مطلب از سری مقالات وبلاگ وانیکس، تمام سعیمان را کردیم تا درباره اقتصاد نیجریه اطلاعات مفیدی را در اختیار شما کاربران عزیز قرار دهیم؛ اگرچه صحبت درباره تمامی موارد مرتبط به اقتصاد این کشور و عوامل تاثیرگذار در آن در این متن نمیگنجید، ولی ما آنچه را که میان همه آنها مهم بود را مورد بحث و بررسی قرار دادیم. امیدواریم خواندن این مقاله برایتان موثر واقع شده باشد.
