جالب است بدانید لبنان تنها کشور آسیایی است که اصلا بیابان و صحرا ندارد. زبان اصلی مردم آن عربی و یک کشور عربی اروپایی است و به همین دلیل معمولا مردم به زبانهای اروپایی نیز تسلط دارند. به همین دلیل جامعه لبنان نسبت به کشورهای عربی بسیار پیشرفته و معمولا با کشورهای اروپایی مدیترانهای مقایسه میشود. بنادر مهم لبنان عبارتاند از بیروت، طرابلس، صور که در سواحل دریای مدیترانه قرار دارند. کم اهمیتترین صنعت لبنان بخش کشاورزی است. در ادامه بیشتر درباره اقتصاد لبنان صحبت میکنیم.
نقش صادرات و واردات در اقتصاد لبنان
محصولات صادراتی لبنان توسط کشورهایی مثل آفریقا جنوبی و سوریه، عراق، امارات متحده، عربستان صعودی است. کالاهای نفتی، محصولات کشاورزی، خودرو، کالاهای پزشکی، پوشاک، گوشت و فرآوردههای گوشتی، حیوانات، کاغذ، تنباکو از جمله محصولات وارداتی به لبنان هستند که معمولا از کشورهایی مثل چین، ایتالیا، یونان، آمریکا، سوریه و آلمان انجام میشود. از مهمترین کالاهای صادراتی این کشور محصولاتی همچون طلا و جواهرات، ماشین آلات، تجهیزات و وسایل مکانیکی، میوه و سبزیجات، مرکبات، ابزار و وسایل برق و الکترونیکی، مصنوعات پلاستیکی، عطر و لوازم آرایشی و بهداشتی، آهن و فولاد و مصنوعات فلزی، ورق، کارتون و کتاب، مواد غذایی و دام زنده است.
در سال گذشته این کشور حدود ۲,۸۴۳,۶۱۹ هزار دلار به واردات انواع محصولات پرداخته است که کشور سوئیس با سهم ۳۸ درصدی و به میزان ۱,۰۹۳,۱۸۰ هزار دلار بیشترین صادرات کالا را به لبنان داشته است. کره جنوبی هم با اختلاف زیاد بعد از سوئیس به طور تقریبی ۰۷۴ ۴۳۷ هزار دلار و ۱۵ درصد دومین کشور واردکننده عمده انواع محصولات به این کشور است.
صنعت در کشور لبنان
لبنان کشوری مستعد برای پیشرفت صنایع است. حتی با وجود کمبود مواد خام و مواد معدنی با داشتن بازاری آزاد بدون گمرک، لبنان از لحاظ صنایع مد، لوازم آرایشی و بهداشتی، مواد غذایی، مصالح ساختمانی، دارویی، صنایع پزشکی سرآمد دیگر کشورهای عربی است. لبنان در زمینه پوشاک و لبنیات به کشورهای اروپایی صادرات نیز دارد. از دیرباز دچار جنگهای داخلی بوده و همین مسئله اقتصاد لبنان را دچار بحران ساخته است. تولیدات داخلی لبنان و موقعیت ترانزیتی این کشور برای بانکداری و ترانزیت کالا به دلیل جنگهای داخلی دچار تزلزل و بحران شده است. در سالهای اخیر با به وجود آمدن صلح در برخی مناطق لبنان و بازگشت آرامش به این کشور دولت توانست کنترل را به دست بگیرد و شروع به جمعآوری مالیات و بازسازی و ایجاد زیرساخت برای داشتن اقتصاد پویا شد. سیستم بانکداری بسیار عالی و ارائه خدمات بانکی و صادرات صنایع و به وجود آمدن صنایع خرد و کلان که منشا آن در ارائه کمکهای سازمان بین المللی بوده دست به دست هم داده است که لبنان به بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی خود بپردازد. کشور عربستان سعودی حامی اصلی لبنان به شمار میآید که میل زیادی به آبادانی این کشور دارد.
نقش صنعت گردشگری در اقتصاد لبنان
صنعت گردشگری به عنوان صنعت پیشرفته و درآمدزا در اقتصاد لبنان است. در سالهایی که کشور لبنان با بحران اقتصادی روبه رو بود دولت سعی کرد تا از منابع موجود در کشورشان باعث رونق اقتصادی شود و با این راهحل به فکر ارتقای سطح گردشگری افتادند. وجود بنادر زیبا مبنای ساخت تفرجگاههای شبانه شد، در بیروت موزهی ملی بیروت قرار دارد که در آن عتیقهها و مجسمههای چندین هزار ساله نگهداری میشوند و قیمت آنها به دوران پیش از قرون وسطی میرسد.
وجود کوههای سر به فلک کشیدهی پر از برف و ساخت استراحت گاههای کوهستانی و امکانات تفریحی مثل اسکی از دیگر جاذبههای کشور لبنان است. با وجود جنگلهای انبوه و کوهستان زیبا لبنان پیشنهادات جالبی برای گردشگران ارائه مینماید. به دلیل تلاقی فرهنگ کهن لبنان و فرهنگ اروپایی آمیخته با سنتهای عربی لبنان را پاریس خاورمیانه نیز مینامند. به دلیل فرهنگ غنی و آثار باستانی فراوان لبنان به عنوان مقصد فرهنگی نیز شناخته میشود. سالانه یک و نیم میلیون نفر به عنوان گردشگری وارد این کشور میشوند. به همین دلیل مشاغلی چون کشاورزی در این کشور به صورت کم اهمیت به شمار میآیند.
نقش صنعت کشاورزی در اقتصاد لبنان
صنعت کشاورزی در لبنان به عنوان یک صنعت کم اهمیت در پایینترین ردهی طبقهبندی قرار دارد. با وجود آب و هوای معتدل و وجود خاک حاصلخیز مردم کمی به کار کشاورزی به عنوان پیشه ابا واجدادی در آن مشغول کار هستند. به طور تقریبی میتوان گفت ۶۰ درصد از مردم لبنان شهرنشین هستند و تقریبا مصرفگرا، اما جالب است بدانید با این وجود یکی از مهمترین صادرکنندگان لبنیات به اروپا است. اما با وجود شهرنشینی مردم و نبود نیروی کار کشاورزی که در تمام کشورها به عنوان یک صنعت مادر شناخته میشود، به کم اهمیتترین صنعت تبدیل شده است. از نظر تولید ناخالص داخلی در پایینترین ردهی اقتصادی در این کشور است. مردم لبنان اکثریت دارای تحصیلات بالایی هستند و به کشاورزی علاقه چندانی ندارند، به همین دلیل میزان واردات غلات بالایی دارد.
بحران های اقتصادی لبنان
سال ۲۰۲۲ سالی پر از بحران برای کشور لبنان بود، به طوری که به عنوان یکی از مهمترین بحرانها پس از قرن نوزدهم یاد میشود. لیره در لبنان هر روز سقوط میکند و هر یک دلار در لبنان ۳۸ هزار لیره است. به گفتهی کارشناسان ۷۰ درصد مردم لبنان در بحران زندگی میکنند و برای تامین معیشت خود با سختی رو به رو هستند.
درآمد روزانه هر لبنانی به طور متوسط ۱۲۲ دلار است. در ماههای گذشته که دولت قیمت سوخت را تا ۲۵ درصد افزایش داده، شرایط نیز بدتر شده است. این گرانی بر کار نانوایی و پخت و پزهای خانگی تاثیر بسزایی داشته است. با مداخلات آمریکا واردات غلات از روسیه و اوکراین و واردات سوخت از ایران دچار مشکلاتی شده و شرایط را برای لبنانیها سختتر کرده است.
در سالهای اخیر با مداخلات ایران سید حسن نصرالله رئیس حزب الله لبنان سعی کردهاند در مقابل کارشکنیهای آمریکا را بگیرند و سر و سامانی به اقتصاد رو به افول لبنان دهند. یکی از این تلاشها باز پسگیری حقوق دریایی لبنانیها بوده که با امضای توافقاتی تقریبا احقاق حق صورت گرفته است. به طوری که حتی آمریکا این توافق را یک توافق راهبردی برای لبنان و حزبالله یاد کرد. بعد از این توافق فرانسه با امضای توافقاتی قول حفاری و استخراج سوخت را داد و این توافقات افق روشنی را برای لبنانیها ترسیم میکند، به طوری که شاید در ۱۰ سال آینده لبنان را به عنوان قطب مهم صادرکننده سوخت بتوان یاد کرد.
روابط تجاری و اقتصادی ایران و لبنان
اولین سفارت ایران در لبنان در حدود ۱۰۰ سال پیش تاسیس شد. در تمامی این سالها ایران با لبنان مراودات سیاسی و تجاری داشته است. ایران به عنوان یک حامی در لبنان از دیرباز در اقتصاد آن کشور نقش بسزایی دارد. بعد از جنگ عراق روابط ایران و لبنان بهتر از قبل شد و از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۸ بیش از ۳۰ سند همکاری بین ایران و لبنان امضا گردید.
سید حسن نصرالله به عنوان یک فرد برجسته در لبنان با حمایت ایران روی کار آمد با پیروی از اندیشههای امام خمینی و حمایت از ولی فقیه روی کار آمد و بعد از آن روابط ایران و لبنان بهتر نیز شد. رفتار و آداب مردم لبنانی بسیار شبیه ایرانیها است.
اقتصاد لبنان یک اقتصاد کاملا غیر دولتی است و همین امر باعث ورود کالاهای ایرانی به این کشور شده است. ایران محصولاتی مثل مغز پسته، پسته، سیم مفتول، میگو، فرش دستباف ابریشمی، میلگرد آجدار از جمله محصولات صادراتی ایران به لبنان است و در قبال این محصولات ،محصولاتی مانند دیزل، ژنراتور، پلت صدفی، پودر کاکائو، سولفات پتاسیم، کتاب، دستگاههای اتوکلاو دندانپزشکی از جمله محصولات وارداتی از لبنان به ایران است.
سخن آخر
لبنان یک کشور عربی اما آمیخته به فرهنگ اروپاییان یک کشور مستعد فعالیتهای اقتصادی فراوان است و میتواند دروازهی ورود کالاهای ایرانی به اروپا باشد. صنعت لبنان محدود به مشاغل کوچک مثل مونتاژ و بستهبندی مواد وارداتی است. بعد از کشته شدن شهید مصطفی چمران ایران با هدف کمک به شیعیان سازمان حزبالله را راهاندازی کرد و سید حسن نصرالله همیشه ایران را یک کشور دوست و حامی میدانسته است.
۴۰ درصد مردم لبنان را شیعیان تشکیل میدهند و ۲۰ درصد سنیها و مابقی ادیان دیگر هستند. کشور لبنان به دلیل همجوار بودن با کشور فلسطین پناهندههای زیاد فلسطینی را در خود جای داده و ایران نیز هیچگاه دست از کمک به این کشور را بر نداشته است. اما با ظرفیت بالای لبنان میتواند دریچهای برای سرمایهگذاری ایرانیان باشد و میتواند نقش عمدهای در صادرات محصولات ایرانی به دیگر کشورها ایفا کند. کالاهای ایرانی در بازارهای لبنان به نسبت کالاهای خارجی ارزانتر هستند. لبنانیها بزرگترین تاجران آفریقای جنوبی و آمریکایی هستند.
